Notice: Uninitialized string offset: 0 in /home/mehmet/public_html/wp-includes/class-wp-recovery-mode.php on line 1

Notice: Uninitialized string offset: 0 in /home/mehmet/public_html/wp-includes/class-wp-recovery-mode.php on line 1

Warning: Cannot modify header information - headers already sent by (output started at /home/mehmet/public_html/wp-includes/class-wp-recovery-mode.php:1) in /home/mehmet/public_html/wp-includes/rest-api/class-wp-rest-server.php on line 1831

Warning: Cannot modify header information - headers already sent by (output started at /home/mehmet/public_html/wp-includes/class-wp-recovery-mode.php:1) in /home/mehmet/public_html/wp-includes/rest-api/class-wp-rest-server.php on line 1831

Warning: Cannot modify header information - headers already sent by (output started at /home/mehmet/public_html/wp-includes/class-wp-recovery-mode.php:1) in /home/mehmet/public_html/wp-includes/rest-api/class-wp-rest-server.php on line 1831

Warning: Cannot modify header information - headers already sent by (output started at /home/mehmet/public_html/wp-includes/class-wp-recovery-mode.php:1) in /home/mehmet/public_html/wp-includes/rest-api/class-wp-rest-server.php on line 1831

Warning: Cannot modify header information - headers already sent by (output started at /home/mehmet/public_html/wp-includes/class-wp-recovery-mode.php:1) in /home/mehmet/public_html/wp-includes/rest-api/class-wp-rest-server.php on line 1831

Warning: Cannot modify header information - headers already sent by (output started at /home/mehmet/public_html/wp-includes/class-wp-recovery-mode.php:1) in /home/mehmet/public_html/wp-includes/rest-api/class-wp-rest-server.php on line 1831

Warning: Cannot modify header information - headers already sent by (output started at /home/mehmet/public_html/wp-includes/class-wp-recovery-mode.php:1) in /home/mehmet/public_html/wp-includes/rest-api/class-wp-rest-server.php on line 1831

Warning: Cannot modify header information - headers already sent by (output started at /home/mehmet/public_html/wp-includes/class-wp-recovery-mode.php:1) in /home/mehmet/public_html/wp-includes/rest-api/class-wp-rest-server.php on line 1831
{"id":889,"date":"2015-12-09T00:28:58","date_gmt":"2015-12-08T22:28:58","guid":{"rendered":"http:\/\/www.mehmetdemirci.org\/?p=889"},"modified":"2015-12-09T00:28:58","modified_gmt":"2015-12-08T22:28:58","slug":"20-asrin-basinda-tiredeki-tasavvuf-kulturunden-bir-kesit","status":"publish","type":"post","link":"http:\/\/www.mehmetdemirci.org\/20-asrin-basinda-tiredeki-tasavvuf-kulturunden-bir-kesit\/","title":{"rendered":"20. ASRIN BA\u015eINDA T\u0130RE\u2019DEK\u0130 TASAVVUF K\u00dcLT\u00dcR\u00dcNDEN B\u0130R KES\u0130T"},"content":{"rendered":"

Tire 1072\u2019de B\u00fcy\u00fck Sel\u00e7uklular\u2019la tan\u0131\u015ft\u0131. Ha\u00e7l\u0131 istilas\u0131ndan sonra 1186\u2019da fethedildi. Beylikler d\u00f6neminde \u00f6nemli bir merkez oldu. 1396\u2019da Y\u0131ld\u0131r\u0131m Beyaz\u0131t taraf\u0131ndan Osmanl\u0131 topraklar\u0131na kat\u0131ld\u0131.<\/p>\n

Anadolu ve Balkanlar\u0131n fethi s\u0131ras\u0131nda \u00e7e\u015fitli tasavvuf gruplar\u0131 da hizmet g\u00f6rd\u00fc. Zaman i\u00e7inde bunlar bulunduklar\u0131 yerlerde tekke ve zaviye gibi mekanlar edinerek halk\u0131n manevi e\u011fitimi konusunda g\u00f6rev \u00fcstlendiler. Bu verimli ve bereketli kurumlardan en fazla nasibini alan b\u00f6lgelerimizden biri Tire ve \u00e7evresidir.<\/p>\n

Nitekim bu beldemizde, yerle\u015fimin ilk zamanlar\u0131ndan itibaren zaviyelerin daha yo\u011fun oldu\u011fu, mesel\u00e2 cami ve mescidlerin say\u0131ca zaviyelerden sonra geldi\u011fi, bu yap\u0131lar\u0131n, sonraki as\u0131rlarda \u00e7o\u011funlukla camiye d\u00f6n\u00fc\u015ft\u00fcr\u00fcld\u00fc\u011f\u00fc ifade edilir.<\/span>1<\/a> Evliya \u00c7elebi (1611-1684) \u015fehri ziyaret etti\u011fi s\u0131rada (1671) Tire\u2019de 70 tekke ve 30 medresenin varl\u0131\u011f\u0131ndan s\u00f6z eder.2<\/a> Dergahlar\u0131n en ulusu olarak Arap B\u0131nar\u0131 tekkesini g\u00f6steren seyyah\u0131m\u0131z, buran\u0131n \u015feyhinin Bursa\u2019daki \u00dcftade hazretlerinin halifelerinden Halvetiye tarikatine mensup \u0130brahim Efendi oldu\u011funu, civar k\u00f6y ve kasabalarda yirmi bini a\u015fk\u0131n m\u00fcridi bulundu\u011funu ifade eder.3<\/a><\/p>\n

Bu tebli\u011fde, 20 y\u00fczy\u0131l\u0131n ilk yar\u0131s\u0131nda Tire\u2019deki tasavvufi hayata dair bir kesit sunulacakt\u0131r. Ba\u015fl\u0131ca kayna\u011f\u0131m\u0131z ise L\u00fctfi Filiz\u2019in \u201cEvveli Nokta Ahiri Nokta<\/span>\u201d adl\u0131 h\u00e2t\u0131ra kitab\u0131d\u0131r.4<\/a> Kendisi Tire\u2019li bir mutasavv\u0131f olup, 1911\u2019den 1988\u2019e kadar bu il\u00e7ede ya\u015fam\u0131\u015f bir k\u00fclt\u00fcr, sanat ve irfan adam\u0131d\u0131r. Mederese tahsiline ba\u015flam\u0131\u015fken 1924\u2019te bu kurumlar\u0131n kapat\u0131lmas\u0131yla tahsili yar\u0131m kalm\u0131\u015fsa da kendi kendini yeti\u015ftirmi\u015f ve muteber bir meslek olan saat\u00e7ilikle5<\/a> me\u015fgul olmu\u015ftur.<\/p>\n

L\u00fctfi Filiz\u2019in (1911-2007) beyan\u0131na g\u00f6re Tire\u2019nin manevi hayat\u0131 \u00e7ok zengindi. Mevlevi, Bekta\u015fi, Nak\u015fi, Kadiri, Rifai hemen hemen her tarikatten insan bulmak m\u00fck\u00fcnd\u00fc. Bekta\u015filer ho\u015fsohbet ve n\u00fcktedan kimselerdi. Bir \u00f6rnek verir:<\/p>\n

\u201c\u015eevki Dede ad\u0131nda \u00e7ok sevdi\u011fim bir Bekta\u015fi babas\u0131 vard\u0131. Ramazan arifesinde Dede\u2019nin oru\u00e7 tutmad\u0131\u011f\u0131n\u0131 bilen mukallit biri, Dede\u2019yi berberde t\u0131ra\u015f olurken yakalay\u0131p da \u2018Bug\u00fcn arife, yar\u0131n Ramazan!\u2019 diye laf \u00e7arp\u0131nca, \u015eevki Dede istifini bozmadan: \u2018O\u011flum, Ramazan ars\u0131zd\u0131r, her sene on g\u00fcn \u00f6nce gelir\u2026 Ama \u015eevki Dede bir giderse bir daha gelmez!..\u2019 deyiverir.\u201d6<\/a><\/p>\n

Filiz\u2019in \u00e7ocuklu\u011fundan iki hat\u0131ras\u0131 \u015f\u00f6yle: Mahallelerindeki Rifai tekkesinin geni\u015f bah\u00e7esi, arkada\u015flar\u0131yla de\u011fi\u015fmez oyun yerlerinden biridir. Orada yap\u0131lan zikirler s\u0131ras\u0131nda hayal meyal burhan g\u00f6sterilerini hat\u0131rlar. Bir g\u00fcn oyun oynamaktansa zikreden dervi\u015fleri seyretmeye ba\u015flar. Dervi\u015flerin bo\u015f b\u0131rakt\u0131\u011f\u0131 ortadaki bo\u015f yere usul uusul yana\u015f\u0131r ve onlar\u0131n yapt\u0131\u011f\u0131 zikir hareketlerini taklid etmeye \u00e7al\u0131\u015f\u0131r. (s. 67)<\/p>\n

\u0130kincisi, bir bayram ziyareti d\u00f6n\u00fc\u015f\u00fcnde babas\u0131 rastlad\u0131\u011f\u0131 eskiciye \u00e7ok b\u00fcy\u00fck h\u00fcrmet g\u00f6sterip elini \u00f6per. K\u00fc\u00e7\u00fck L\u00fctfi\u2019nin de el \u00f6pmesini ister. E\u011filip \u00f6perken eskici amca, sevgiyle \u00e7enesini tutup avucunun i\u00e7ini de \u00f6pt\u00fcr\u00fcr. Sebebini seneler sonra \u00f6\u011frenir; elin \u00fcst\u00fc d\u00fcnyay\u0131, avu\u00e7 i\u00e7i ise ahireti temsil edermi\u015f ve bu iki d\u00fcnyan\u0131n birle\u015fti\u011fi makam da insan bedeniymi\u015f. Daha sonra eskici amcan\u0131n, U\u015f\u015faki \u015feyhi Tireli Kaygusuz Dede oldu\u011funu \u00f6\u011frenecektir. (s. 82)<\/p>\n

*<\/p>\n

Tire Mevlevihanesi\u2019nin son \u015feyhi Hayrullah Dede (\u00f6. 1347\/1928) me\u015fhurdur. Mevlevihanenin ge\u00e7mi\u015f y\u0131llar\u0131na dair fazla bilgiye sahip de\u011filiz. Konuyla ilgili eserlerde sadece ismine ve son \u015feyhin ad\u0131na rastlanmaktad\u0131r.7<\/a> \u0130cazetini Eski\u015fehir Mevlevihanesi postni\u015fini Hasan Dede\u2019den alan Hayrullah Dede, ayn\u0131 zamanda Kadir\u00ee ve Mel\u00e2m\u00ee hilafeti olan bir zatt\u0131r. 1916\u2019daki b\u00fcy\u00fck Tire yang\u0131n\u0131 s\u0131ras\u0131nda, Mevlevihane de yan\u0131nca Dede \u0130zmir\u2019e g\u00f6\u00e7m\u00fc\u015f, dergah\u0131n muhibler taraf\u0131ndan onar\u0131lmas\u0131 \u00fczerine Tire\u2019ye d\u00f6nm\u00fc\u015ft\u00fcr.8<\/a><\/p>\n

Tire\u2019de iflah bir kumar m\u00fcptelas\u0131 olan Galip ad\u0131nda biri bu illetten bir t\u00fcrl\u00fc kurtulamaz. Son olarak Hayrullah Dede\u2019ye ba\u015fvurur, t\u00f6vbe edip tekkeye s\u0131\u011f\u0131n\u0131r. \u201cNe yapacaks\u0131n bu kumarbaz\u0131?\u201d diye kendisine tarizde bulunanlara Dede \u015f\u00f6yle cevap verir: \u201cM\u00fcr\u015fide \u00fc\u00e7 \u00e7e\u015fit m\u00fcrit laz\u0131md\u0131r: Tirit, m\u00fcrit, k\u00f6r yi\u011fit. Galip de bizim k\u00f6r yi\u011fidimiz olsun!\u201d Hikmet bu ya, o tarihten sonra Galip tekkenin g\u00fcvenlik g\u00f6revlisi ve g\u00f6n\u00fclden ba\u011fl\u0131 bir m\u00fcrit olmu\u015f, bir daha da kumar oynamam\u0131\u015f. (s. 25)<\/p>\n

\u0130zmir Mevlevihanesi \u015feyh N\u00fbreddin Efendi vefat edince (1920) yerine o\u011flu Mehmet Cel\u00e2leddin postni\u015fin oldu. Posta oturma mer\u00e2simi Tire Mevlev\u00ee \u015feyhi Hayrullah Efendi taraf\u0131ndan icr\u00e2 edildi.9<\/a><\/p>\n

L\u00fctfi Filiz, Tire Mevlevihanesi\u2019nin 20. asr\u0131n ba\u015flar\u0131ndaki durumu hakk\u0131nda bilgi verir. Hayrullah Dede\u2019nin \u00fc\u00e7 halifesinden biri olan Konyal\u0131 Mustafa Efendi, mesle\u011fi saat\u00e7ilik olan L\u00fctfi Filiz\u2019e saatini tamir ettirir ve bu gen\u00e7 adam\u0131 sever. Bir g\u00fcn L\u00fctfi Filiz\u2019in babas\u0131n\u0131n10<\/a> koluna yap\u0131\u015f\u0131r ve \u015f\u00f6yle der: \u201cSen Nak\u015fisin de\u011fil mi hoca efendi? L\u00e2kin haberin olsun, ben senin bu evlad\u0131n\u0131 Mevlevi yapaca\u011f\u0131m.\u201d Edepli ve sayg\u0131l\u0131 biri olan babas\u0131 \u201cHimmet buyurursunuz\u201d der. B\u00f6ylece onun Mevlevilik maceras\u0131 ba\u015flar. (s. 109)<\/p>\n

L\u00fctfi Filiz\u2019in tarifine g\u00f6re, Tire Mevlevihanesi Ulucami civar\u0131nda Bahariye Mahallesi Uzun \u0130rim sokakta idi. Zamanla y\u0131k\u0131ld\u0131, 1980 sonlar\u0131na kadar bo\u015f arsa olarak kald\u0131. M\u00fclkiyeti \u00f6zel idi, daha sonra varisler buraya apartman yapt\u0131rd\u0131. L\u00fctfi Filiz \u015f\u00f6yle tarif eder:<\/p>\n

\u201cYolunuz Tire\u2019ye d\u00fc\u015fecek olursa uzun \u0130rim sokak 8 numaraya u\u011frarsan\u0131z e\u011fer, g\u00f6rece\u011finiz apartman\u0131n yerinde bir zamanlar\u0131n Tire Mevlevihanesi\u2019nin bulundu\u011funu d\u00fc\u015f\u00fcn\u00fcp, bir Fatiha da Hayrullah Baba i\u00e7in okuyun.\u201d (s. 108)<\/p>\n

*<\/p>\n

1925\u2019te b\u00fct\u00fcn tekke ve zaviyelerin kapat\u0131lmas\u0131, T\u00fcrkiye\u2019de tasavvufi hayat i\u00e7in \u00f6nemli bir k\u0131r\u0131lma noktas\u0131d\u0131r. Yasak \u015fiddetle uygulanm\u0131\u015f ve o g\u00fcne kadar toplumda \u00f6nemli bir konuma asahip olan \u015feyhler itibars\u0131z hale d\u00fc\u015f\u00fcr\u00fclm\u00fc\u015ft\u00fcr. L\u00fctfi Filiz tekkelerin kapat\u0131lmas\u0131ndan ima yoluyla bile olsa hi\u00e7 s\u00f6z etmez. O s\u0131rada kendisi 14 ya\u015f\u0131nda oldu\u011fu i\u00e7in belki meselenin ehemmiyetinin tam da fark\u0131nda olmayabilir. Veya bu konuyu g\u00fcndeme ta\u015f\u0131mak istememi\u015ftir. Esasen kendisi deryadil, iyimser ve olumlu bir yap\u0131ya sahip g\u00f6r\u00fcn\u00fcyor. Hat\u0131ralar\u0131n\u0131 okurken Tire\u2019de tasavvufi hayat\u0131n, daha dar \u00e7er\u00e7evede ve ferd\u00ee planda da olsa 1925\u2019ten sonra bile kesintisiz devam etti\u011fi izlenimi hissedilmektedir. Kendi maceras\u0131 s\u00f6z konusu olunca, gene de arada 14-15 senelik bir bo\u015fluk oldu\u011fu s\u00f6ylenebilir.<\/p>\n

*<\/p>\n

\u015eimdi anlat\u0131lacak olanlar\u0131n 1938-40 senelerine tekab\u00fcl etti\u011fini tahmin ediyorum. Filiz 28 ya\u015flar\u0131ndad\u0131r, art\u0131k konuya daha ciddi olarak e\u011fildi\u011fi g\u00f6r\u00fcn\u00fcyor. Dervi\u015flere k\u00fc\u00e7\u00fckl\u00fc\u011f\u00fcnden beri muhabbeti oldu\u011funu, onlarla her kar\u015f\u0131la\u015ft\u0131\u011f\u0131nda sohbet ve iltifat etti\u011fini belirtir. \u201cAllah\u2019a yak\u0131n olana Allah da yak\u0131n olur\u201d s\u00f6z\u00fcn\u00fcnden haberdar oldu\u011funu, Tire\u2019nin b\u00f6yle kimseler bak\u0131m\u0131ndan hi\u00e7 de fakir say\u0131lmad\u0131\u011f\u0131n\u0131 s\u00f6yler.<\/p>\n

\u0130badetlerini eksiksiz yerine getiren, abit, zahit bir kimse olmas\u0131na ra\u011fmen arad\u0131\u011f\u0131 i\u00e7 tatminden uzakt\u0131r. \u015e\u00f6yle der. \u201cNamaz k\u0131lmaktan nas\u0131r tutacak kadar morarm\u0131\u015ft\u0131 aln\u0131m, ama duymam gereken huzurdan fersah fersah uzakt\u0131m, bir \u015feyler eksikti.\u201d (s. 129) \u0130\u00e7inde f\u0131rt\u0131nalar kaynarken g\u00f6rd\u00fc\u011f\u00fc \u00e7arp\u0131c\u0131 bir r\u00fcya sonucu Mevlevi Osman Dede\u2019ya ikrar verir. Tam ad\u0131 Osman Nuri Semerci olan bu zat mai\u015fetini semercilik yaparak kazanan biridir. Babas\u0131 \u0130zmirli bir Bekta\u015fi olan Osman Dede, Ustrumca\u2019daki askerli\u011fi s\u0131ras\u0131nda Mel\u00e2mili\u011fe girmi\u015f, d\u00f6n\u00fc\u015fte Kulal\u0131 ba\u015fka bir Melami \u015feyhinden dersini tamamlam\u0131\u015f, en sonunda Kahire Mevlevihanesi\u2019nde \u00e7ile \u00e7\u0131kar\u0131p Mevlevi dedesi olmu\u015f biridir.Tire\u2019ye geli\u015f sebebini: \u201cO\u011flum, sen da\u011fda a\u00e7m\u0131\u015f bir g\u00fcls\u00fcn. Ben buraya sadece senin i\u00e7in geldim\u201d diye a\u00e7\u0131klam\u0131\u015ft\u0131r.<\/p>\n

Osman Dede\u2019nin e\u011fitiminde \u00e7ok \u00e7etin s\u0131navlardan ge\u00e7ecek olan L. Filiz\u2019in manevi mertebesi y\u00fckselmi\u015f, \u00f6lmeden evvel \u00f6lmeyi \u00f6\u011frenmi\u015f, birtak\u0131m ola\u011fan \u00fcst\u00fc haller ya\u015fam\u0131\u015f, sab\u0131r ve r\u0131zay\u0131 h\u00e2l edinmi\u015f, ibadetlerinde zevk alma d\u00f6nemi ba\u015flam\u0131\u015ft\u0131r.<\/p>\n

Osman Dede 1949\u2019da vefat etti\u011finde Filiz\u2019le birlikte ihvan\u0131ndan iki ki\u015fiye daha hatm-i meratib ettirmi\u015fti. Tire mezarl\u0131\u011f\u0131na defnedildi, mahviyet sahibi biri oldu\u011fu i\u00e7in mezar\u0131na ta\u015f diklilmemesini vasiyet etti. Bu y\u00fczden yeri belli de\u011fildir.<\/p>\n

*<\/p>\n

L\u00fctfi Filiz\u2019in musiki kabiliyeti ve merak\u0131 vard\u0131r. 1950 ba\u015flar\u0131ndan itibaren ney saz\u0131na sevdalan\u0131r. Musiki arkada\u015flar\u0131n\u0131n \u00e7o\u011fu tarikat erbab\u0131d\u0131r. Tire Belediyesine gelen fen memuru Kaz\u0131m Demiraslan ayn\u0131 zamanfa bir Kadiri \u015feyhidir. Mustafa Payat Dede, Gelibolu Mevlevihanesinde yeti\u015fmi\u015f, musiki ve me\u015fk ne\u015fvesine sahip biridir.<\/p>\n

Musiki ile me\u015fgul olan esnaftan ba\u015fka kimseler de vard\u0131r. \u201cTire \u0130leri T\u00fcrk Musikisi ve Sahne Sevenler Cemiyeti\u201d ad\u0131yla bir dernek kurup \u00e7al\u0131\u015fmalara ba\u015flarlar. \u0130zmir Radyosundan Arif Sami Toker haftada bir g\u00fcn Tire\u2019ye gelerek kendilerini yeti\u015ftirir. Bir\u00e7ok konser ve temsil verirler. Bu arada L. Filiz, Mustafa Payat Dede\u2019den Mevlevi ayinlerinin usul ve erk\u00e2n\u0131n\u0131 \u00f6\u011frenir. \u00dc\u00e7 sene boyunca 17 Aral\u0131k \u015eeb-i Arus gecelerinde Mevlevi ayini icra ederler.<\/p>\n

Bu arada Filiz Z\u00e2kirba\u015f\u0131 \u015eevki Dede adl\u0131, s\u0131k g\u00f6r\u00fc\u015ft\u00fc\u011f\u00fc ve ho\u015f tuttu\u011fu birinden bahseder. \u201cSon derece tok, inan\u0131lmaz g\u00fcr bir sese sahipti ve bu g\u00fcce olanca cezbesini katarak s\u00f6yledi\u011fi il\u00e2hilerle dinleyen herkesi kendinden ge\u00e7irirdi. Gelgelelim, bir zaman Rifai tarikinde ilerledikten sonra, bu bizim \u015eevki Dede\u2019nin i\u00e7kiye m\u00fcptel\u00e2 olaca\u011f\u0131 tutmu\u015f, \u00f6ylelikle de Rifai dervi\u015fli\u011fini b\u0131rak\u0131p Bekta\u015filikte karar k\u0131lm\u0131\u015ft\u0131.\u201d (s. 195)<\/p>\n

27 May\u0131s 1960 ihtil\u00e2linden sonra Tire \u0130leri T\u00fcrk Musiki Cemiyetinin \u00e7ok verimli faaliyetleri sekteye u\u011frar. Hemen hemen kimse u\u011framaz olunca L. Filiz bu cemiyeti la\u011fveder. Bundan sonra tekrar aray\u0131\u015fa ge\u00e7er.<\/p>\n

*<\/p>\n

Konu ba\u015fl\u0131\u011f\u0131nndaki \u201cXX. Asr\u0131n \u0130lk yar\u0131s\u0131\u201d ifadesini bir yana b\u0131rak\u0131p, kayna\u011f\u0131m\u0131z olan L\u00fctfi Filiz\u2019in hik\u00e2yesinin bundan sonras\u0131n\u0131 \u00f6zetleyelim. Kendisine hil\u00e2fet de veren ilk m\u00fcr\u015fidi Osman Dede vefat edeli on sene olmu\u015ftu. Anla\u015f\u0131lan o ki \u00e7ilesi hen\u00fcz dolmam\u0131\u015ft\u0131. \u0130\u00e7 d\u00fcnyas\u0131 adam ak\u0131ll\u0131 zenginle\u015fmesine ra\u011fmen yeniden yan\u0131p yak\u0131lmaya ba\u015flad\u0131, duda\u011f\u0131n\u0131 uzatacak yeni bir irfan p\u0131nar\u0131 aramaya koyuldu. Sonunda onu \u0130zmir\u2019de buldu. \u015eapkac\u0131 Aziz diye bilinen Abd\u00fclaziz \u015eenol\u2019a intisab etti. Abd\u00fclaziz \u015eenol (1895-1981), Nak\u015fi, \u015eazeli ve Rifai tarikatlerinden icazetli \u201cderya deniz\u201d idi. Hi\u00e7bir zaman \u015feyhlik iddias\u0131 olmayan, \u015feyh ed\u00e2s\u0131yla ya\u015famayan \u201cs\u0131rl\u0131\u201d bir zat idi. Mensuplar\u0131na manevi e\u011fitimini, geleneksel tarikat usullerine g\u00f6re de\u011fil tamamen sohbetle verirdi. Filiz\u2019in ifadesiyle: \u201cAziz Dede, dervi\u015fan\u0131 sohbetle yeti\u015ftirir, sohbetle pi\u015firir, sohbetle yak\u0131p kavurur\u2026 Ve sonra da, elbette nasibi olanlar i\u00e7in insan-\u0131 k\u00e2mil ederdi bu sohbetle.\u201d<\/p>\n

Filiz, \u015fimdiye kadar ki tasavvufi birikimine ra\u011fmen Aziz Dede\u2019nin kap\u0131s\u0131na vard\u0131\u011f\u0131nda halini \u015fu beyitle arzetti:<\/p>\n

Ben kit\u00e2b-\u0131 k\u00e2in\u00e2t\u0131 hatmetmi\u015f san\u0131rd\u0131m sevgilim<\/p>\n

Kadd-i mevz\u00fbnunu g\u00f6r\u00fcp tekrar eliften ba\u015flad\u0131m.<\/p>\n

Aziz Dede\u2019nin sohbetlerinden b\u00fcy\u00fck feyz ald\u0131. 1979\u2019da 56 y\u0131l aral\u0131ks\u0131z icra etti\u011fi baba mesle\u011fi olan saat\u00e7ili\u011fi b\u0131rakt\u0131, kendini tamamen okumaya, sohbet ve maneviyata verdi. Aziz Dede, yerine halife olarak kendisini b\u0131rakm\u0131\u015ft\u0131. P\u00eerinin mezar ta\u015f\u0131 i\u00e7in yazd\u0131\u011f\u0131 tarih d\u00fc\u015f\u00fcrme beyti \u015f\u00f6yledir:<\/p>\n

Ad\u0131 Abd\u00fclaziz \u015eenol, il\u00e2h\u00ee mahlas\u0131 Kenz\u00ee<\/p>\n

Oku bir f\u00e2tiha \u015f\u00e2d ol, sana ilham olur feyzi<\/p>\n

L. Filiz, 1988\u2019de 77 y\u0131l\u0131n\u0131 ge\u00e7irdi\u011fi Tire\u2019den \u0130stanbul\u2019a ta\u015f\u0131nd\u0131. Kendi yapt\u0131\u011f\u0131 sohbetleri banttan de\u015fifre edilerek Noktan\u0131n Sonsuzlu\u011fu<\/span> ad\u0131yla d\u00f6rt cil halinde bas\u0131ld\u0131.11<\/a> Ayr\u0131ca \u015fiirleri F\u00e2n\u00ee D\u00eevan\u0131 <\/span>ad\u0131yla, st\u00fcdyoda kendi sesiyle okudu\u011fu do\u011fu\u015flar\u0131 da bir alb\u00fcm halinde, o\u011flu neyzen Aziz \u015eenol Filiz taraf\u0131ndan ayn\u0131 yay\u0131nevinden \u00e7\u0131kar\u0131ld\u0131.<\/p>\n

L\u00fctfi Filiz\u2019in hat\u0131ra kitab\u0131 \u015fu h\u00e2time d\u00f6rtl\u00fc\u011f\u00fc ile son buluyor:<\/p>\n

\u00d6m\u00fcr boyu hayat s\u00fcrd\u00fc \u0130stanbul\u2019da Tire\u2019de<\/p>\n

F\u00e2n\u00ee iken gizlendi hep b\u00e2k\u00ee olan dillerde<\/p>\n

G\u00f6rd\u00fc d\u00e2im dost y\u00fcz\u00fcn\u00fc k\u00e2inatta her yerde<\/p>\n

Oku bir F\u00e2tiha \u015f\u00e2d ol, ne\u015fe olsun kalplerde<\/p>\n

SONU\u00c7<\/p>\n

Tire maddi-manevi bak\u0131mdan verimli ve bereketli bir beldemizdir. Tarih i\u00e7inde Tire\u2019de hemen hemen b\u00fct\u00fcn tarikatlerin ve zengin bir tasavvufi muhitin var oldu\u011fu g\u00f6r\u00fcl\u00fcr. Evliya \u00c7elebi, ziyareti s\u0131ras\u0131nda Tire\u2019de 70 adet tekke bulundu\u011funu yazar. Bu kurumlardan yay\u0131lan irfan ve ahl\u00e2k\u0131n Tire halk\u0131na bir bir \u015fekilde etkisi olaca\u011f\u0131 muhakkakt\u0131r.<\/p>\n

Tireli Mutasavv\u0131f L\u00fctfi Filiz\u2019in hat\u0131ralar\u0131ndan \u00f6\u011frendi\u011fimize g\u00f6re XX. y\u00fczy\u0131l\u0131n ilk yar\u0131s\u0131nda bu tasavvuf gelene\u011finin devam etti\u011fi ve \u00e7e\u015fitli tasavvuf b\u00fcy\u00fcklerinin bulundu\u011fu g\u00f6r\u00fcl\u00fcr. 1925\u2019te tekkelerin kapat\u0131lmas\u0131ndan sonra da ferdi planda ve bire bir ili\u015fki \u015feklinde tasavvufi faaliyetlerin devam etti\u011fi anla\u015f\u0131l\u0131yor. Buna ba\u011fl\u0131 olarak verimli bir musiki \u00e7evresinin varl\u0131\u011f\u0131 da dikkati \u00e7eker.<\/p>\n

(Tire Ara\u015ft\u0131rmalar\u0131 Sempozyumu i\u00e7in haz\u0131rlanan tebli\u011f metni, \u0130zmir\/Tire, 12-13 Mart, 2015)<\/p>\n

\n
1<\/a> Bk. A.Munis Arma\u011fan,<\/span> Ye\u015fil Tire<\/span>, Tire Belediyesi yay\u0131n\u0131,1991.<\/span><\/span><\/div>\n
2<\/a> Zekai Mete, \u201cTire\u201d, <\/span>D\u0130A<\/span>, c. 41, s. 195-196<\/span><\/span><\/div>\n
3<\/a> Evliya \u00e7elebi Seyahatnamesi, Yap\u0131 KY, \u0130stanbul, 2005, c. IX, s. 90<\/span><\/span><\/div>\n
4<\/a> L\u00fctfi Filiz, <\/span>Evveli Nokta Ahiri Nokta<\/span>, Pan yaync\u0131l\u0131k, \u0130stanbul, 2006<\/span><\/span><\/div>\n
5<\/a> Saat\u00e7ili\u011fin fazileti ve saatin bat\u0131n\u00ee y\u00f6n\u00fcyle ilgili bk. Age, s. 109-110<\/span><\/span><\/div>\n
6<\/a> Age, s. 24. Bundan sonra, bu kitapta ait sayfalar metin i\u00e7inde g\u00f6sterilecektir.<\/span><\/span><\/div>\n
7<\/a> Abd\u00fclbaki G\u00f6lp\u0131nrl\u0131, <\/span>Mevlanadan Sonra Mevleviklik<\/span>, \u0130stanbul, 1953, s. 335; Sezai K\u00fc\u00e7\u00fck, <\/span>Mevlevili\u011fin Son Y\u00fczy\u0131l\u0131, <\/span>vefa yay\u0131nc\u0131l\u0131k, \u0130stanbul, 2007, s. 304<\/span><\/span><\/div>\n
8<\/a> Sezai K\u00fc\u00e7\u00fck, age, s. 304; Hayrullah Dede i\u00e7in ayr\u0131ca bk. Abd\u00fclbaki G\u00f6lp\u0131narl\u0131, <\/span>Melamilik ve Melamiler<\/span>, 2. bask\u0131, Pan yay\u0131nc\u0131l\u0131k, \u0130stanbul, 1992, s. 315<\/span><\/span><\/div>\n
9<\/a> \u00dcnal \u015eenel, \u201c\u0130zmir\u2019de Mevlev\u00eelik ve Tasavvuf \u00c7evreleri, <\/span>Bize G\u00f6re<\/span> Dergisi, say\u0131: 20-21, \u0130zmir, 2008.<\/span><\/span><\/div>\n
10<\/a> L\u00fctfi Filiz\u2019in babas\u0131 Abdurrahman Efendi saat\u00e7ilik yapan ve o\u011fluna da mesle\u011fi \u00f6\u011freten abit, zahit m\u00fcttaki bir insand\u0131r. \u015eu \u00f6zelli\u011fi dikkat \u00e7ekicidir: \u201cBabam Abdurrahman Efendi, d\u00fckkan\u0131 a\u00e7madan \u00f6nce \u2018Ya m\u00fcfettiha\u2019l-ebvab, iftah lena hayra\u2019l-bab. Ya Ker\u00eem, ya Vehhab, ya B\u00e2sita\u2019r-r\u0131zk, ya M\u00fcsebbibe\u2019l-esbab\u2019 duas\u0131n\u0131 okurdu. Manas\u0131: \u201cEy kap\u0131lar\u0131 a\u00e7an Allah\u0131m, bize hay\u0131r kap\u0131lar\u0131n\u0131 a\u00e7. Ey kerem sahibi, c\u00f6mert, ey \u00e7ok ba\u011f\u0131\u015f sahibi, ey r\u0131z\u0131klar\u0131 da\u011f\u0131tan, ey sebepleri var eden Allah\u2019\u0131m..\u2019 demekti. Daha o y\u0131llarda ezberlemi\u015f oldu\u011fum bu duay\u0131, sonraki senelerde kendi d\u00fckkan\u0131m\u0131 her a\u00e7\u0131\u015f\u0131mda ben de her sabah okuyacakt\u0131m.\u201d (s. 36)<\/span><\/span><\/div>\n
11<\/a> L\u00fctfi Filiz, <\/span>Noktan\u0131n Sonsuzlu\u011fu<\/span>, I-IV cilt, Pan yay\u0131nc\u0131l\u0131k, \u0130stanbul, 1998-2000<\/span><\/span><\/div>\n<\/div>\n","protected":false},"excerpt":{"rendered":"

Tire 1072\u2019de B\u00fcy\u00fck Sel\u00e7uklular\u2019la tan\u0131\u015ft\u0131. Ha\u00e7l\u0131 istilas\u0131ndan sonra 1186\u2019da fethedildi. Beylikler d\u00f6neminde \u00f6nemli bir merkez oldu. 1396\u2019da Y\u0131ld\u0131r\u0131m Beyaz\u0131t taraf\u0131ndan Osmanl\u0131 topraklar\u0131na kat\u0131ld\u0131. Anadolu ve […]<\/a><\/p>\n<\/div>","protected":false},"author":1,"featured_media":0,"comment_status":"open","ping_status":"open","sticky":false,"template":"","format":"standard","meta":{"footnotes":""},"categories":[12],"tags":[],"class_list":["post-889","post","type-post","status-publish","format-standard","hentry","category-bildiriler"],"_links":{"self":[{"href":"http:\/\/www.mehmetdemirci.org\/wp-json\/wp\/v2\/posts\/889"}],"collection":[{"href":"http:\/\/www.mehmetdemirci.org\/wp-json\/wp\/v2\/posts"}],"about":[{"href":"http:\/\/www.mehmetdemirci.org\/wp-json\/wp\/v2\/types\/post"}],"author":[{"embeddable":true,"href":"http:\/\/www.mehmetdemirci.org\/wp-json\/wp\/v2\/users\/1"}],"replies":[{"embeddable":true,"href":"http:\/\/www.mehmetdemirci.org\/wp-json\/wp\/v2\/comments?post=889"}],"version-history":[{"count":1,"href":"http:\/\/www.mehmetdemirci.org\/wp-json\/wp\/v2\/posts\/889\/revisions"}],"predecessor-version":[{"id":890,"href":"http:\/\/www.mehmetdemirci.org\/wp-json\/wp\/v2\/posts\/889\/revisions\/890"}],"wp:attachment":[{"href":"http:\/\/www.mehmetdemirci.org\/wp-json\/wp\/v2\/media?parent=889"}],"wp:term":[{"taxonomy":"category","embeddable":true,"href":"http:\/\/www.mehmetdemirci.org\/wp-json\/wp\/v2\/categories?post=889"},{"taxonomy":"post_tag","embeddable":true,"href":"http:\/\/www.mehmetdemirci.org\/wp-json\/wp\/v2\/tags?post=889"}],"curies":[{"name":"wp","href":"https:\/\/api.w.org\/{rel}","templated":true}]}}