105 yıl önce bugün 23 Nisan 1920’de Türkiye Büyük Millet Meclisi (TBMM) açıldı. Son vatan parçası Anadolu Batılı devletlerce yer yer işgal edilmiş, 1919’da Yunan ordusu İzmir’e çıkmış ve ilerlemeye başlamıştı. Bu sırada Mustafa Kemal Paşa kongreler topladı Ankara’da ilk meclisin açılmasına karar verdi. Bu meclis İstiklal savaşımızın kararlarını alacaktır.
TBMM’nin açılışıyla ilgili Mustafa Kemal Paşa 21 Nisan 1920’de Anadolu’nun hemen her tarafındaki askeri ve mülki yöneticilere bir genelge yayımladı. Aslı Genel Kurmay arşivinde bulunan bu genelgenin sadeleştirilmiş kısa şekli şöyledir:
MECLİSİN AÇILIŞ GENELGESİ
“1. Allah’ın yardımıyla Nisan’ın 23’üncü cuma günü, cuma namazından sonra Ankara’da Büyük Millet Meclisi açılacaktır. Böylece cumanın bereketinden istifade edilecektir.
2. Açılıştan önce bütün milletvekilleri ile Hacı Bayram Veli Camii’nde Cuma namazı kılınarak Kur’an’ın nurlarından ve salat ü selamdan feyz alınacaktır. Namazdan sonra sakal-ı şerif ve sancak-ı şerif taşınarak daireye (Meclise) gidilecektir. Orada önce bir dua okunacak ve kurbanlar kesilecektir.
3. Bugünden itibaren vilayet merkezinde Valinin düzenlemesi ile hatim indirtilip Buhari-i Şerif okutulacak, hatimler Cuma namazından sonra Meclis’in önünde tamamlanacaktır.
4. Kutsal ve yaralı vatanımızın her köşesinde aynı şekilde bugünden başlayarak Buhariler okunup hatimler indirilecek, Cuma günü ezandan önce minarelerde salalar verilecek, hutbede padişahın ve teb’anın biran önce kurtulup saadete ermesi için dua edilecektir. Cuma namazının kılınmasından sonra hatim tamamlanarak hilafet ve saltanat ile vatanın her tarafının kurtulması maksadıyla yapılan milli çalışmaların önemi ve kutsallığı, Büyük Millet Meclisi’nin yapacağı vatani vazifeyi ifa mecburiyeti hakkında öğütler verilecektir. Daha sonra halife ve padişahımızın, din ve devletimizin, vatan ve milletimizin kurtuluşu, selameti ve istiklali için dua edilecektir. Yine her tarafta Cuma namazından önce Mevlid okunacaktır.
5. İşbu tebliğin hemen yayınlanıp gönderilmesi için bütün vasıtalara başvurulacak ve en ücra köylere, en küçük askeri kıt’alara yollanması sağlanacaktır. Ayrıca büyük levhalar halinde her tarafa asılacak ve mümkün olan yerlerde bastırılıp bedava olarak dağıtılacaktır.
6. Cenab-ı Hak’ka tam bir başarı için niyaz edip yalvarıyoruz.
Temsil Heyeti adına Mustafa Kemal”
HACI BAYRAMDAN MECLİSE
Hacı Bayram’daki Cuma namazı sonrası cemaat avluda toplandı. Hacı Bayram-ı Veli’nin tarikat sancağı çıkarıldı. Bir rahle üzerine Kur’an-ı kerim ve Sakal-ı şerif kondu, üzerine yeşil örtü örtüldü. Bir milletvekili bunları başı üzerinde taşıdı. Cemaat tekbir getirerek Meclis’in önüne vardı. Bunları Mustafa Kemal Paşa karşıladı. Meclis önünde iki kurban kesildi, dua ile içeri girildi. Hacı Bayram’ın sancağı kürsüye dikildi, Sakal-ı şerif ve Kur’an oraya kondu. Camide okunan Kur’an’ın duası yapıldı. TBMM Hacı Bayram’ın ruhaniyetiyle açıldı.
Daha sonra zihniyet değişti. 1924’te Halifelik ve medreseler kaldırıldı, tevhid-i tedrisat kanunu çıktı. 1925’te tekkeler kapatıldı. 1928’de laiklik ilkesi benimsendi.