Dervişler ve gaziler

18 Mart 2021 Fırat Genel 15

Anadolu’nun ve Balkanların fethinde, Türkleştirilip İslamlaştırılmasında önemli rolleri olan çeşitli derviş zümrelerinin faaliyetleri hep ilgimi çekmiştir. Bu konuda çeşitli iddia ve faraziyelere dayalı araştırma ve yazılar vardır.

Genç bilim adamı Prof. Dr. Haşim Şahin bu alanı enine boyuna, inceleyerek son noktayı koymuştur. Kitabının adı “Dervişler, Fakihler, Gaziler” olup alt başlığı şöyle:
“Erken Osmanlı Döneminde Dini Zümreler, (1300- 1400).” (Yapı Kredi yayını)

Kitapta, Türklerin İslam dinini kabul edişinden itibaren, sufilerin Türk devletleri içerisindeki faaliyetlerine, Türk sufiliğini etkileyen önemli mutasavvıflara, Selçuklu, Anadolu Selçuklu ve Beylikler döneminde merkezi iktidar ile sufi çevre ilişkilerine değiniliyor.

GÖNÜL KAZANARAK YERLEŞME
Bu dervişlerden isimleri bilinen, Şeyh Edebalı ve Geyikli Baba gibileri Vefaiyye tarikatına mensup iken, Abdal Musa, Karaca Ahmed, Abdal Murad, Abdal Mehmed, Poştinpuş Baba gibi bazı isimler ise Abdalan-ı Rum adı verilen zümreden idiler.

Haşim Şahin, Anadolu topraklarının fethinde bu dinamik ve inanmış dervişlerin büyük hizmeti olduğunu belirtir. Bunlar, imar ve iskanda, toplumsal düzeni kurup sürdürmekte ilk Osmanlı beylerinin en iyi yardımcıları olduğu gibi, savaşlarda da ön saflarda yer alıyorlardı.

Dervişlerin ıssız arazilerde kurdukları tekke ve zaviyelerin etrafında zamanla köyler oluştu, buralar canlı birer kültür, ticaret ve din merkezi haline geldi.
Sınır boylarında kurulan tekkeler ise bir tür karakol vazifesi gördü.

Dervişler zaten yokluk ve siyasi istikrarsızlık içerisinde olan yerli ahaliyi bilhassa gönül çelme veya özendirme (istimalet) politikasıyla İslam’a ısındırmaya, gayret ettiler. Aynı zamanda devlet politikası ve dinin gereği olan bu sevecen ve yumuşak davranış, yerli halkın kendilerine kalıcı bir barış vaat eden Türklere karşı sıcak bir tutum sergilemesine yol açtı.

ALLAH DOSTLARINI SEVMEK
Kitaptan öğrendiğimize göre Osman ve Orhan Gazi her ikisi de şefkatli, merhametli ve zengin gönüllü kimselerdi. Organ Gazi “sufi yaradılışlı, mürüvvet sahibi, kahraman, Türk hükümdarları arasında en aktif” biridir.

Yazar, Aşık Paşa’dan şunları aktarır: Yüce Yaratıcıyı bulup, onun rızasını kazanmanın temel şartlarından biri Allah dostlarını bulmak, onların kalplerini kazanıp, gönüllerine girmektir. Zira dostunu sevmek, Allah’ı sevmektir; kim O’nun sevdiklerini hoşnut ederse, O’nu bulur.
Uluların sohbetinde bulunan kişi kendini Allah’a ulaşmış bilmelidir. Kim Allah’la bulunmayı dilerse, tasavvuf ehliyle düşüp kalkmalıdır.
Çünkü dünya bunlara engel olamaz, bunlar da dünya zevkine kapılmazlar.

Bu düşünceyle dervişlere ilgi gösteren Osmanlı beyleri, sözü edilen zümrelere vakıflar tahsis ederek, dervişlerin nüfuzundan siyasi olarak faydalandılar.

Yeni fethedilen topraklarda onlara daha aktif roller verip, onları desteklediler.
Böylece bir yandan Allah’ın rızasını kazanırken, öte yandan yerleşme ve İslamlaşmayı temin ettiler. Yol üzerinde ve dar geçitlerde kurulan tekkeler sayesinde ulaşım güvenliğini ve kolaylığını sağladılar.
Şehirlerde bulunan tekkeler sayesinde de konaklama kolaylığını ve iç huzurunu gerçekleştirip yönetimde büyük başarı elde ettiler.

“Dervişler ve gaziler” için 15 yanıt

  1. Wow! Thank you! I continually wanted to write on my website something like that. Can I take a part of your post to my site?

  3. My coder is trying to convince me to move to .net from PHP. I have always disliked the idea because of the expenses. But he’s tryiong none the less. I’ve been using WordPress on several websites for about a year and am anxious about switching to another platform. I have heard great things about blogengine.net. Is there a way I can transfer all my wordpress content into it? Any kind of help would be greatly appreciated!

  4. I was suggested this web site by my cousin. I am not sure whether this post is written by him as no one else know such detailed about my difficulty. You’re incredible! Thanks!

  5. Greetings! Very helpful advice on this article! It is the little changes that make the biggest changes. Thanks a lot for sharing!

  6. hey there and thank you in your information – I’ve definitely picked up anything new from right here. I did however expertise several technical issues the use of this web site, as I skilled to reload the site many times previous to I could get it to load correctly. I had been puzzling over in case your web hosting is OK? Now not that I’m complaining, however sluggish loading cases instances will often impact your placement in google and could damage your high-quality score if advertising and ***********|advertising|advertising|advertising and *********** with Adwords. Anyway I am including this RSS to my email and can glance out for much extra of your respective interesting content. Make sure you replace this again very soon..

  7. Great work! That is the type of info that are meant to be shared across the web. Shame on the seek engines for now not positioning this submit higher! Come on over and discuss with my website . Thanks =)

  10. Very well written story. It will be beneficial to everyone who employess it, including myself. Keep up the good work – can’r wait to read more posts.

  11. ラブドール 投稿に関して、あなたが意図したものを手に入れました。グーグルでこのウェブサイトを見つけてうれしいです。現在、市場に出回っているダッチワイフは、高、中、低のグレードに分けられます。

  12. Great goods from you, man. I’ve understand your stuff previous to and you’re just extremely great. I actually like what you have acquired here, certainly like what you are stating and the way in which you say it. You make it entertaining and you still care for to keep it sensible. I cant wait to read far more from you. This is really a wonderful website.

  14. Hi, Neat post. There is an issue with your web site in internet explorer, may check thisK IE still is the market chief and a large section of people will pass over your excellent writing due to this problem.

Bir yanıt yazın

E-posta adresiniz yayınlanmayacak. Gerekli alanlar * ile işaretlenmişlerdir