Tevfik İleri’nin kızı Cahide Hanım

Bu köşedeki yazılarımın bir kısmı bazı dostların talebi veya hatırlatmaları sonucu kaleme alındı.
Bugünkü yazı da onlardan biri. Kadim dostlar Ayşe ve Güner Topuz, merhum Tevfik İleri’nin kızı Cahide Hanım’ın Temmuz 2020’de vefat ettiğini, hakkında yazmamı istediler.
Böylece Tevfik İleri’nin 50 yıllık destansı hayatı ve 27 Mayıs ihtilalinin yürek yakan manzarasını tekrar hatırladım.
Cahide İleri (1941-2020) Tevfik İleri’nin ilk evladı. 27 Mayıs 1960 ihtilalinde Ankara TED Koleji son sınıfındadır. Daha sonra DTC Fakültesi İngiliz Dili’ne kaydolacaktır.
ODTÜ öğretim üyeliğinden emekli olmuş.
Babasıyla ilgili 3 kitap çıkarmış: Babam Tevfik İleri, Tevfik İleri Yassıada ve Kayseri Günlükleri, Yassı Ada’dan mektup Var.
Bunlardan ikincisi T. İleri’nin Yassıada ve Kayseri’deki hapislik hayatı sırasında her gün yazdığı notlardan oluşuyor (Ötüken yayını, 2003). Bu kitabın 33 sayfalık Giriş kısmı Cahide İleri’ye (Aksoy) ait olup; içeriği ve üslubu bakımından kendisinin dile hakimiyeti, entelektüel kişiliği ve yüksek karakteri hakkında yeterli ipuçlarına sahiptir.

İYİ BİR EŞ VE BABA
Tevfik İleri (1911-1961) kısa ömrüne çok şey sığdırmış, kendini millete ve devlete adamış, idealist, milliyetçi, medeni ve Müslüman bir münevverdir. Başta Cahide olmak üzere çocuklarını da aynı şekilde yetiştirmiştir.
T. İleri çok iyi bir aile babasıydı. Eşi Vasfiye ve 3 çocuğunu çok seviyor “sevgi”nin, “şefkat”in ne olduğunu biliyordu.
Sevmeyi bilen İleri, halkı da seviyor, halk da bunu hissediyor, onu seviyordu.
Mü’min bir insandı, bu ona hem ruh zenginliği, hem halkla bütünleşme kolaylığı sağlıyordu. Milli Eğitim ve Bayındırlık Bakanlığı’nda unutulmaz hizmetler gördü.
Mühendis Mektebi’ni (İTÜ) bitirir bitirmez evlendi. Eşi Vasfiye Hanım’a şöyle der: “Biz önce vatanımızı milletimizi seveceğiz, sonra birbirimizi.” Tayin edildiği Erzurum’a bir an önce gitmesi gerekir, şöyle yazar:
“Canım Vasfiyem, sana beyazlar giydiremedim, sana düğün yapamadım.
Fakat inan ki hiçbir koca ve hiçbir sevgili benim seni sevdiğim kadar sevemez. Bir günlük geçici merasim için kendini üzme.”

MADDİ SIKINTI
Kızı Cahide Hanım, babasının Yassıada’da başına gelenleri büyük bir tevekkülle karşıladığına işaret ederek, mektuplarında sıkıntıları yerine kuşlardan, çiçeklerden söz ettiğini açıklar. Babasının ailesine bağlılığını vurgular. Tevfik İleri’nin mektuplarında eşine hitaben “Seninle namazlarda buluşuyoruz” ifadesini kullandığını söyler.
T. İleri 30 seneye yakın devlet hizmeti ve bakanlıkları sırasında paraya hiç önem vermedi. 27 Mayıs 1960’ta evinden alınıp götürülünce ailesi maddi sıkıntıya düştü.
Kirada oturuyorlardı. Cahide Hanım şöyle der: “Babam gittikten sonra hem erkek kardeşim çalışmaya başladı, hem kız kardeşim, hem de ben. Babamıza para gönderdik. Soyadımız yüzünden işe almayanlar da oldu.
Babam tutuklandığı zaman kullandığımız halının taksidi sürüyordu.” Bu güzel insanlara rahmet diliyorum.
Ruhları şad olsun.