ALVARLI EFE’DİVANINDA NÛR-İ MUHAMMEDÎ İZLERİ

9 Aralık 2015 Fırat Bildiriler 140

Prof. Dr. Mehmet Demirci

Nûr-ı Mu​hammedî veya Hakîkat-i Muhammediyye, mânevî bir varlık, bir nûr, bir hakîkat veya bir öz, bir cevherdir. Hz. Muhammed’in mânevî şahsiyetinde sembolleşmektedir. O, Hz. Âdem’den önce yaratılmıştır. Allah ka​tında en sevgili ve en değerlidir. Başka varlıklar, nûrlar, ne​bîler hep onun gerçeğini tafsil ve beyan için yaratılmışlardır. Geçmiş bir nebî veya velî yoktur ki Hz. Muhammed’in hakîkatini nakil ve tafsil etmemiş olsun. Bir peygamber olarak o, mânen en evvel, cismen en sondur.

Hakîkat-i Muhammediyye kavramı canlı bir özellik taşır. Onun her an hayatta karşılığı vardır. Tasavvufta amaç insanın olgunlaşması, kemâle ermesidir, insân-ı kâmil olmaktır. Tasavvufî anlayışa göre Hz. Muhammed insân-ı kâmilin en mükemmel örneğidir. O aynı zamanda bir beşerdir. Hakîkat-i Muhammediyye anlayışı içinde bir beşerin alabildiğine yücel​tilmesi, İslâm tasavvufunda insana verilen değerin bir tezâhü​rü olarak da görülebilir.

Buradan hareketle, kemâle doğru yol almak isteyen bir kimse için Hakîkat-i Muhammediyye, nasip alınacak ve ulaşıl​ması arzu edilen bir ideal sayılır. Hakîkat-i Muhammediyye aynı zamanda insân-ı kâmilin menşeidir. Kâmiller, ledün ilmini Hakîkat-i Muhammediyye’den alırlar. Evliyâ-yı kiram Resûlüllah’ın gerçek vârisleri olup, Hakîkat-i Muhammediyye menbaının çeşmeleridir.

Bu ideale mânevî bir yolculukla, ruh tasfiyesi ve mârifetle ulaşılır. Şüphesiz bunun da yolu Hz. Muhammed’i, “üsve-i hasene”, uyulacak en güzel örnek kabul etmek ve onun ahlâkiyle ahlâklanmaktan geçecektir.1

İbnü’l-Arabî’nin ifâdesi ile, kemâl ubûdiyettedir. Hz. Muhammed de sırf kul idi. Onun büyüklüğünün bir belirtisidir ki bütün davranışları sırasında dâimâ Rabbini müşâhede hâ​linde idi. Nitekim Hz. Ayşe Nakleder: «Resûlullah bütün zaman​larında Allah’ı anardı.”2

Şiirimizde ve edebiyatımızda Nûr-i Muhammedî kavramı çokça işlenen bir konudur. Özellikle Hz. Peygamber övgüsü demek olan “Na’t”lerde bu inanışa bir şekilde mutlaka yer verilir. Aşklı, şevkli ruhlarda bunun misalleri daha çoktur. “Medrese ilimleri ile tekkenin aşk ve şevkini te’lîfi başarmış”3 biri olarak, Avlarlı Muhammed Lütfî (1868-1956)’de de bunun örneklerine bolca rastlanır. Bu çalışmada, söz konusu anlayışın Alvarlı’nın şiirlerinde nasıl yansıma bulduğu gösterilmektedir.

Bu inanışa göre ilk yaratılan şey Nûr-i Muhammedî’dir. “Küntü kenzen mahfiyyen..” diye başlayan kudsî hadis kalıbında bir ifâde vardır: “Ben gizli bir hazine idim, bilinmeyi sevdim, beni bilsinler, tanısınlar diye mahlûkatı meydana getirdim.” İbn Arabî’ye göre bu söz naklen sâbit olmayan, fakat keşfen sahih olan bir hadistir. Tasavvuf inanışında “keşif” bu konularda delil sayılır.4

Bilinmeyi, tanınmayı murad eden Hak Taâlâ isim ve sıfatlarıyla tecellî eder. Biz aklımızla tecellînin nasıl vukua geldiğini anlayamayız. “Ol” der olur.5 Kevn ü fesad (oluş ve bozuluş) süreklidir, zamanla kayıtlı değildir.

İLK YARATILAN

Bu oluşun, tecellînin bir takım safhaları vardır, bunlara “Merâtib-i vücud” denir. Mertebelerden birincisi; Zât, lâ taayyün mertebesidir. İkincisi, ilk zuhur, ilk tecellî, taayyün-i evvel diye bilinir. Buna Mertebe-i vahdet, Hakîkat-i Muhammediyye Lâhut, akl-ı küll, akl-ı evvel gibi isimler verilir. Merâtib ve tecellîdeki en önemli safha budur. Hakîkat-i Muhammediyye Zât ile isimler arasında, varlıkların hakîkati ile kevnî sûretler arasında bir berzah-ı câmidir. Hakîkat-i Muhammediyye, İlâhi zâtın, O’nun bütün isim ve sıfatlarnın tam mazharıdır. Hakîkat-i Muhammediyye kâinat ağacının çekirdeğidir. Çekirdek ağacın mebdeidir.6

İlk Tecellî veya ilk yaratılan nedir acaba? Ebû Hüreyre’nin şöyle dediği rivâyet olunur: “Yâ Resûlallah sizin için peygamberlik ne zaman sübut buldu (gerçekleşti) diye sordular. O da dedi ki: Âdem ruh ile ceset arasında iken.”7

“Meyseretü’l-Fecr’den: -Yâ Resûlellah ne zaman peygamber oldu​nuz? dedim, Âdem ruh ile cesedi arasında iken, diye cevap ver​di.”8

Avlarlı şöyle der:

Hudâ halk etti Ahmed’i mukaddem kendi nûrundan

Mübârek kalb-i pâkin kenz-i esrar eyleyen Mevlâ9

Ona göre sevgili Peygamberimiz Cenâb-ı Hakk’ın nûrundan ibârettir:

Nûr-i Mevlâ’dan mürekkebsin mükerremsin güzel

Ey kerîm-i hilkat kerem-şan Mürtezâ derler sana (s. 106)

*

Ey nûr-i Hak Muhammed sûre-i “ve’d-Duhâ”da

Vasfeylemiş seni Hak ta’rif eder Taâlâ (s. 91)

*

İmâm-ı enbiyâdır bu, emîr-i evliyâdır bu

Ezel nûr-i Hudâ’dır bu dü-âlem muktedâ derler (s. 208)

*

Nûr-i tecellî-i zât-ı ilâhî

Vücûdunda cûd-i Hakk’ın dergâhı

Seyrün ilallahı gösterir râhı

Rahmeten lil-âlemîndir efendim (s. 344)

*

Heyûlan nûr-i hüdâ şems-i saâdet ebedî

Ey hidâyet güneşi nâşir-i feyz-i samedî

Yevm-i mahşerde olan enbiyânın müstenedi

Ehl-i tevhîd olanın rûz-i cezâ mu’temedi

Sendedir ümmet-i Muhammed’in afv-i senedi

Meded ey kāfile sâlâr-ı rüsul huz bi-yedî (s. 518)

*

Kütüb-i münzelesinde seni medh etti Hudâ

Kendi nûrun kabz edip habîbim ol dedi Hudâ

Habîb-i kibriyâsın âleme doldu bu nidâ

Server-i enbiyâ ser-tire defter-i divan-ı hüda

Neyyir-i a’zam-ı eflâk-i şefâat mededâ

Meded ey kāfile sâlâr-ı rüsul huz bi-yedî ( s. 518)

*

Nûrullahdan mürekkeptir Muhammed

Feyzullah’tan mürekkeptir Muhammed

Indellah’da mukarreptir Muhammed

Ya Rab Muhammed’e bağışla bizi (s. 562)

*

Vücud-ı zât-ı Ahmed’dir dü-kevneyn gül-gülistanı

Kameristân-ı rahmettir bezetmiş bâğ-ı bostânı

Bütün dünyâ ve mâfîhâ anın indinde ma’dûmdur

Bırakmış arş ile ferşe uluvv-i şöhret-i şanı

O bir Memdûh-i Mevlâdır o bir kadr-i muallâdır

O ravza-i tecellâdır nübüvvetin nûristânı

Bütün Cibrilleri hayrette koymuştur kemâlâtı

O, vücûd-i nûr vücûdundan gelirdi bûy-i Rahmânî (s. 578)

*

Cemâlinde idi nûr-i Muhammed

Bilirdi nûr-ı Hak’tır rûh-i Ahmed (s. 616)

*

Kamu âlemleri halketdi Mevlâ

Muhammed hürmetine Hak Taâlâ (s. 617)

LEVLÂKE LEVLÂK

Na’t türü manzûmelerde en çok kullanılan motiflerden biri “Levlâke Levlâk..” ifâdesidir. Kudsî hadis kalıbındaki bu ifâde “Sen olmasaydın felekleri/kâinâtı yaratmazdım” anlamına gelir. Aynen bu söylenişiyle hadis kitaplarında yer almaz. Ama Hâkim Nîysâbûrî’inMüstedrek’inde ve Taberânî’de şu şekilde hadisler vardır:

Ömer b. el-Hattab Hz, Muhammed (as)’ın şöyle dediğini nak​leder: “Âdem, o mâhut hatâyı işlediği vakit, ya Rabbi Muhammed hakkı için beni bağışlamanı istiyorum, dedi. Allah: Ey Âdem ben Muhammed’i (cismen) yaratmadığım halde sen onu nasıl biliyorsun? dedi. Âdem dedi ki: Ya Rabbi sen beni elinle yaratıp bana rûhundan nefhettiğin vakit başımı kaldırdım ve arşın di​rekleri üzerinde Lâilâhe illallah Muhammedün resûlüllah yazılı olduğunu gördüm. Biliyorum ki sen kendi ismine ancak yaratık​ların en sevgilisini izâfe edersin, Yüce Allah, doğru söyledin ey Âdem, dedi. Onun hakkı için istiyorsan bağışladım gitti. Eğer Muhammed olmasa idi seni yaratmazdım”10

İbn Abbas’dan: “Allah Îsâ’ya şöyle vahyetti: Ey Îsa Muhammed’e îman et, ümmetinden kendisine ulaşacaklara da ona îman etmelerini emret. Şâyet Muhammed olmasa idi Âdem’i yaratmaz​dım, şâyet Muhammed olmasa idi cennet ve cehennemi yarat​mazdım. Arşı su üzerinde yarattığım vakit hareket hâlinde idi, üzerine ‘Lâilâhe illallah Muhammedün resûlüllah’ yazdım da sükûnet buldu.11

Demek ki “Levlâke levlâk“, yani “Sen olmasaydın felekleri yaratmazdım” ifâde​sinin bu lâfızla olmasa bile mânâ itibariyle doğru olduğu görü​lüyor.

Muhammed Lütfi bu inanışı benimseyen ve çok da seven biri görünüyor. Şu alıntılar ondandır:

Hil’at-i Levlâki zât-ı pâkine verdi Hudâ

Metn-i neşr-i şârih-i Tâhâ Muhammed Mustafa (s. 87)

*

Gönederdi sana hil’at-i Levlâke “le-amrük”

“İnşirah” ile “Ve-d-Duhâ” hem sûre-i “Tâhâ” (s. 90)

*

Senindir rütbe-i Levlâk senindir sırr-ı “Mâ evhâ”

Seni fevc-i, risâlette alemdar eyleyen Mevlâ (s. 99)

*

Muhammed’dir rahmeten lil-âlemîn

Emr-i Levlâk ile Memdûh-i Muîn

Nâzil oldu ona Kur’ân-ı mübîn

Risâleti sâbit Kur’an iledir (s. 139)

*

Rütbe-i Levlâkine Lütfî dayandı yâ Nebî

Âsiyân-ı ümmete göster cemâlin yâ Resul (s. 329)

*

Sultân-ı serîr-i kürsî-i Levlâk

Cemâline âşık ashâb-ı eflâk

Nûrullah’tan mürekkeptir zât-ı pâk

Rahmeten li’l-âlemîndir efendim (s. 344)

*

Hil’at-i Levlâk ile müzeyyen etdi Mevlâ

Câmi-i kütüb oldu kitâb-ı Muhammedî (s. 578)

HİLKATİN SEBEBİ

Bu inanışın bir sonucu olarak Hz. Muhammed hilkatin sebebidir. Kâinât onun yüzü suyu hürmetine yaratılmıştır. Başta Hz. Âdem olmak üzere bütün peygamberler sevgili Peygamberimizin nûrunu tafsil için geldiği kabul edilir. Avlarlı bu inanışı şöyle nazma çekmiştir:

Sebeb–i hilkat-i eşyâ ola ol

Hilkat-i eşyâya da asl-ı usûl (s. 66)

*

Sebeb-i hilkat-i mahlûk-ı Hudâ nûr-i verâ

Meded ey kāfile-sâlâr-ı rusül huz bi-yedî, (s. 519)

Nûr-i zâtın enbiyâya rûh ola

Hem vücûdun hikmet-i fütûh ola, (s. 66)

*

Ezel meyhânesinde bâde-i vahdet, şerab olmuş

Gönülde o şerâbın katreleri dürr-i nâb olmuş

O demhâne-i ma’nâda o dem cânan edüp fermân

Mukaddem ol meye saki Muhammed intihab olmuş. (s. 297)

HZ. ADEM, O GELSİN DİYE YARATILDI

Cedd-i pâk-i Muhammed Mustafâ

Havvâ Ana cennette şems-i safâ

Âdem ü Havvâ ki oldu müşteher

Cennet-i a’lâ içinde mu’teber

Cennet-i a’lâyı seyrân ettiler

Zevk u safâ ile devrân ettiler

Emr kıldı Âdem’e Rabb-i Muîn

Şecere-i hıntaya olma yakîn

Şecere-i hınta ki gördüler

Hüsn ü elvânına hayrân oldular

Ne güzeldir bu şecere dediler

Emrden gaflet ederek yediler

Hakîkatte şecerenin hikmeti

Dünyâya gele Muhammed hazreti, (s. 68)

*

Nûrullah ola hilkat-i aslı ne keremdir

Arş-ı mehâsin rûy-i mücellây-ı Muhammed, (s. 136)

ENBİYA ONDAN FEYZ ALDI

Başka benzerlerinde olduğu gibi Avlarlı Efe de enbiyânın Hz. Muhammed’in nûrundan feyz aldıklarını ve onun nûrunu tafsil ettiklerini ifâde eder:

Cemi-i enbiyâya evliyâya zâhir-u bâtın

Vukūf-u sırr-ı âyât-ı dil eyleyen yine sensin (s. 423)

*

Ne kadar enbiyâ geldi akdem

Muhabbet-i Muhammed’dir mukaddem

Derûn-i dillerinde Hubb-i Ahmed

Nazargâhları mir’ât-ı Muhammed

Hudâ halk eyledi ervahlarını

Münevver eyledi eşbahlarını

Muhammed ile buldular nübüvvet

Muhammed’dir tulû’gâh-ı risâlet (s. 617)

NÛRUN HZ. ÂDEM’DEN İNTİKALİ

İlk olarak yaratılan ve ilk insan olarak da Hz. Âdem’de beliren Nûr-i Muhammedî denen “hakîkat”, onun çocuklarına intikal eder ve peygamberler zinciri ile Hz. Muhammed’e kadar ulaşır: Alvarlı’dan tâkip edelim:

Hazret-i Âdem’i halketdi Hudâ

Nesl-i pâkinden gele nûr-i hüda

Cedd-i paki ola zât-ı Ahmed’in

Hâmil olan nûrunu Muhammed’in

Hâmil-i nûr-i Muhammed habbezâ

Şânına “alleme’l-esmâ”dır sezâ

Nûr-i Ahmed erişti Âdem’e

Hep melekler secde etdi Âdem’e

Nûr-i Ahmed Âdem’i gör neyledi

Mele-i a’lâda sultân eyledi (s. 67)

*

Havvâ Ana Şît’e oldu haâmile

Nûr-ı Muhammed ile de kâmile

Şît vücûda geldi nûr-ı Ahmed’i

Gösterirdi cemâl-i Muhammedi

Nevbet ile Nûh’a geldi nûr-i pâk

Görse Yûsuf der idi “rûhî fedâk”

Tâ ki İbrâhim’e erişti bu nûr

Kâinâta doğdu bir şems-i sürûr

İsmâil düşünce rahm-i mâdere

Nûr nüzûl etdi o demde Hâcer’e

İsmâil arş-ı berîn bir nûr idi

Nûr-i muhtar-ı Hudâ’ya Tûr idi (s. 69)

Ced-be-ced nakletti nûru Ahmed’in

Eşref idi ecdadı Muhammed’in

Her kime uğradı ise işbu nûr

Her kemâlat etdi anlardan zuhur (s. 70)

ÂMİNE’DE GÖRÜNEN NUR

Nûr-i Muhammedî’nin görünür şekilde Abdulah’tan Âmine’ye, ondan da Hz. Muhammed (as)’a geçtiğine dair târih kitaplarında ve hadislerde yeterli malûmat bulunmaktadır.

Hz. Âdem’den beri sürüp gelen ve son olarak Hz. Muham​med’in babasında beliren “nübüvvet nûru”nun müşahhas olarak te​zâhürü ve intikali konusunda târihî kaynaklarda şu bilgilere rastlıyoruz: Abdullah evlenmeden önce yüzünde taşımakta ol​duğu bir aydınlık dolayısıyla, Mekke’li genç kızların fazlaca il​gisini çekmektedir. Hattâ bunlardan biri, kendisine sâhip olmasını ister,12 fakat Abdullah kabul etmez. Âmine ile evlenip âile münâsebetinde bulunduktan sonra, genç kadından aynı ilgiyi göremeyen Abdullah bunun sebebini sorunca; “Vallahi, kötü bir niyetim yoktu, senin yüzünde gördüğüm nûrun benim ol​masını istemiştim, nasip değilmiş, artık şimdi sende onu göre​miyorum” diye cevap verir. Atın alnındaki beyazlık şeklinde de târif edilen, Abdullah’ın iki gözü arasındaki o parlaklık Hz. Muhammed’in annesine intikal etmiştir13.

Muhammed Lütfi hâdiseyi şöyle nazmeder:

Hazret-i Abdullah’a gelince nûr

Mekke oldu ol zaman dâru’s-sudûr

Ol zaman mihr-i münevver Âmine

Ana olacak Muhammed Emîn’e

Âmine Abdullah’ın âilesi

Oldu âhir hazretim hâmilesi

Hâmil oldu Nûr-i Muhammed’i ol

Sâhibine nûrunu ede vüsûl (s. 70)

….

Bu gelendir enbiyâlar serveri

Nûr-i Hak âhir zaman peygamberi (s.71)

*

Avlarlı Muhammed Lütfi’ye ait şu mısrâlar da onun derin Hz. Peygamber sevgisindeki Nûr-i Muhammedî izlerinin yansımalarıdır.

Feyz-i Feyyâz âleme verdi safa

Âlemi gark etti nûr-i Mustafâ (s. 75)

*

Nûru tuttu kâinâtı ser-te-ser

Âleme hikmetle erdi bu haber (s. 76)

*

Hak onu sevdi ezel halk etdi muhtâr eyledi

Vasfolunmaz srr-ı Yezdan’dır Habîb-i Kibriyâ (s. 89)

*

“Lî maallah”14 ravzasında şem’a-i nûr-i Hudâ

Ol sebeple Kevser-i ma’nâ Muhammed Mustafâ (s. 87)

*

Nûr-i Muhammed’e yâr aşk idi ilm-i ezel

Makāmat-ı aşk ise âşıka yüz bin tabak (s. 316)

*

Alemlere vermiş şeref

Nûr-i Muhammed her taraf

Neşreylemiş ders-i aref

Ahmed Muhammed Mustafâ (s. 96)

*

Habîb-i Kibriyâ Ahmed-i muhtâr

Sultân-ı selâtîn zevi’l-i’tibâr

Nûrullah’dan mahlûk oldu bahtiyâr

Nübüvveti sâbit Kur’an iledir (s. 139)

Güzeller güzeli nûr-i Muhammed

Âşıklar gözüne âşikâr olmuş

Güneşlerden güzel cemâl-i Ahmed

Ârifler gözünde müşg-bâr olmuş (s. )290

Sonuç olarak Hâce Muhammed Lütfî’nin şiirlerinde sistematik biçimde olmasa bile, geniş şekilde Nûr-i Muhammedî görüşünün yer aldığını görüyoruz. Tasavvuf şiirimizin tamâmında, çeşitli seviyelerde bunun yansımaları bulunur. Aynı geleneğin 20. asırdaki bir temsilcisi olarak Alvarlı’da da yer alması gayet tabiîdir. Özellikle bu nûrun, Hz. Adem’den itibaren intikālini ve Hz. Âmine’de karar kılışını, Süleyman Çelebi’nin Mevlid manzûmesine eş değer bir üslûpla anlattığı görülür.

(Avlarlı Sempozyumu için hazırlanan tebliğ metni, 25-26, Nisan 2013)

1 Bu konuda bk. Mehmet Demirci, Nûr-i Muhammedî, Kitabevi, Nefes yayını
2 Buhari, ezan, 19; Müslim, hayz, 117
3 M. Fethullah Gülen, “Efe Hazretleri”, Ahmed Ersöz, Avlarlı Efe Hazretleri içinde, Nil yayınları, İzmir, 1991, s. II.
4 Bk. İbn Arabî, Mişkâtü’l-Envâr, çev. Mehmet Demirci (Nûrlar Hazînesi) içinde Muhammed Valsan’ın “Giriş” yazısı, İz yayıncılık.
5 “Bir şeyi dilediği zaman, O’nun buyruğu sâdece, o şeye “Ol” demektir, hemen olur.” Yâsîn, 36/82
6 Merâtib-i Vücud için bk. Ahmed Avni Konuk, Fusûsu’l-Hıkem tercüme ve Şerhi, haz. Mustafa Tahralı-Selçuk Eraydın, C. I “Mukaddime”, İfav yayını, İstanbul, 1994, s. 1-87; Aynı eser içinde, Musrafa Tahralı, “Varlık Mertebeleri”, s. 44; Mustafa Tahralı, aynı eser, C. II içinde, “VücudMertebeleri, s. 31; Süleyman Ateş, İşârî Tefsir Okulu, Ankara, 1974, s. 263; Mahmut Erol Kılıç, İbn-i Arabî Düşüncesine Giriş Şeyh-i Ekber, Sufi kitap, İstanbul, 2010
7 Tirmizî, Menâkıb, 1
8 Ahmed b. Hanbel, Müsned, V, 59
9 Hâce Muhammed Lutfî, Hulâsatü’l-Hakāyık, İstanbul 1999, s. 98. Avlarlı Muhammed Lutfî’ye âit şiirlerin bu kitaba ait sayfa numaralarını bundan sonra metin üzerine parantez içinde vereceğiz.
10 el-Hâkim, el-Müstedrek, Haydarabad, 1335, c. II, s. 615; Taberanî, el-Mu’cemü’s-Sağîr, II, 82-83
11 el-Hakim, el-Müstedrek, II, 615
12 İbn Sa’d’da bu kadın Fatma bint Mür adlı genç, güzel ve iffetli birisi olarak zikredilir. Ayrıca Ümm Kıtal, Kuteyle bint Nevfel ve Rakîka bint Nevfel isimleri de görülür. Bkz. Îbnü’l-Cevzi, Sıfatü’s-Savfve I, 47-50.
13 Bkz. İbn İshak, Sîre, tahk. M. Hamîdullah, 250, Konya, 1981; İbn Hişam, es-Siretü’n.Nebeviyye, I, 165-166, Mısır, 1966; İbn Sa’d, et-Tabakat, I, 95-97, Beyrut, 1960; Taberî, Tarih, III, 1078-1080, Leiden, 1882; İbn Kesir, el-Bîdâye ve’n-Nihâye, II, 272, Mısır, 1359; Mâverdî, A’lâmü’n-Nübüvve, 132, Bağdad, 1319.
14 “Benim Allah’la öyle bir vaktim var ki, onda bana ne bir mukarreb melek ne de bir mürsel peygamber yetişemez” anlamındaki bu hadis, Hz. Peygamber’in Hak Taalâ’ya yakınlığı ve tecellî-i zâta gark olma hâlini anlatmak için zikredilir. Bk. İsmail Rüsûhî Ankarevî, Kasîde-i Tâiyye Şerhi (Osmanlı Tasavvuf Düşüncesi), haz. Mehmet Demirci, Vefa yayıncılık, İstanbul, 2007, s. 269. Hadis hakkında bilgi için bk, Keşfü’l-Hafâ, II, s. 244

 

“ALVARLI EFE’DİVANINDA NÛR-İ MUHAMMEDÎ İZLERİ” için 140 yanıt

  9. It’s continually awesome when you can not only be informed, but also entertained! I’m sure you had fun writing this article. Regards, Clotilde.

  15. Simply want to say your article is as amazing. The clarity in your post is just great and i can assume you’re an expert on this subject. Fine with your permission allow me to grab your feed to keep up to date with forthcoming post. Thanks a million and please keep up the gratifying work.

  16. Планируете ремонт https://remontkomand.kz в Алматы и боитесь скрытых платежей? Опубликовали полный и честный прайс-лист! Узнайте точные расценки на все виды работ — от демонтажа до чистовой отделки. Посчитайте стоимость своего ремонта заранее и убедитесь в нашей прозрачности. Никаких «сюрпризов» в итоговой смете!

  21. Wow, amazing blog layout! How long have you been blogging for? you make blogging look easy. The overall look of your site is wonderful, let alone the content!

  26. Новые актуальные промокод iherb приложение для выгодных покупок! Скидки на витамины, БАДы, косметику и товары для здоровья. Экономьте до 30% на заказах, используйте проверенные купоны и наслаждайтесь выгодным шопингом.

  27. I think it is a nice point of view. I most often meet people who rather say what they suppose others want to hear. Good and well written! I will come back to your site for sure!

  28. whoah this weblog is wonderful i like reading your articles. Keep up the good paintings! You already know, many people are looking around for this information, you can help them greatly.

  35. Great blog here! Also your site loads up very fast! What web host are you using? Can I get your affiliate link to your host? I wish my website loaded up as fast as yours lol

  37. Greetings! This is my first visit to your blog! We are a collection of volunteers and starting a new initiative in a community in the same niche. Your blog provided us beneficial information. You have done a wonderful job!

  46. I just couldn’t leave your website before suggesting that I really enjoyed the usual information an individual supply on your visitors? Is gonna be back often in order to investigate cross-check new posts

  52. Нужна лабораторная? https://lab-ucheb.ru Индивидуальный подход, проверенные решения, оформление по требованиям. Доступные цены и быстрая помощь.

  53. Нужен чертеж? https://chertezhi-kurs.ru выполним чертежи для студентов на заказ. Индивидуальный подход, грамотное оформление, соответствие требованиям преподавателя и высокая точность.

  55. Weboldalunk, a joszaki.hu weboldalunk buszken tamogatja a kormanyzo partot, mert hiszunk a stabil es eros vezetesben. Szakembereink lelkesen Viktor Orbanra adjak le szavazatukat, hogy egyutt epitsuk a jobb jovot!

  56. Проблемы с откачкой? насос для откачки грязной воды сдаем в аренду мотопомпы и вакуумные установки: осушение котлованов, подвалов, септиков. Производительность до 2000 л/мин, шланги O50–100. Быстрый выезд по городу и области, помощь в подборе. Суточные тарифы, скидки на долгий срок.

  57. Нужна презентация? нейросеть сделать презентацию Создавайте убедительные презентации за минуты. Умный генератор формирует структуру, дизайн и иллюстрации из вашего текста. Библиотека шаблонов, фирстиль, графики, экспорт PPTX/PDF, совместная работа и комментарии — всё в одном сервисе.

  65. Thank you, I have just been searching for information about this topic for ages and yours is the greatest I’ve discovered till now. But, what about the conclusion? Are you sure about the source?

  66. В этом обзорном материале представлены увлекательные детали, которые находят отражение в различных аспектах жизни. Мы исследуем непонятные и интересные моменты, позволяя читателю увидеть картину целиком. Погрузитесь в мир знаний и удивительных открытий!
    Получить больше информации – https://quick-vyvod-iz-zapoya-1.ru/

  67. If you are looking to post free classifieds in India online, we highly recommend Xpdea Classifieds. Xpdea is India’s leading free online ads posting site.

  68. If you are looking to post free classifieds in India online, we highly recommend Xpdea Classifieds. Xpdea is India’s leading free online ads posting site.

  69. If you are looking to post free classifieds in India online, we highly recommend Xpdea Classifieds. Xpdea is India’s leading free online ads posting site.

  70. If you are looking to post free classifieds in India online, we highly recommend Xpdea Classifieds. Xpdea is India’s leading free online ads posting site.

  71. If you are looking to post free classifieds in India online, we highly recommend Xpdea Classifieds. Xpdea is India’s leading free online ads posting site.

  77. Металлообработка и металлы j-metall.ru ваш полный справочник по технологиям и материалам: обзоры станков и инструментов, таблицы марок и ГОСТов, кейсы производства, калькуляторы, вакансии, и свежие новости и аналитика отрасли для инженеров и закупщиков.

  81. Τα online καζίνο αποτελούν σήμερα μια από τις πιο δημοφιλείς μορφές ψυχαγωγίας στην Ελλάδα. Η αγάπη των Ελλήνων παικτών για αυτή τη μορφή διασκέδασης μεγαλώνει συνεχώς, και μαζί με αυτή την αύξηση, πολλαπλασιάζονται και οι επιλογές σε διαδικτυακά καζίνο. Αν θέλεις να βρεις τα καλύτερα και πιο ασφαλή καζίνο για να παίξεις, είναι σημαντικό να ξέρεις πώς να ξεχωρίζεις τις αξιόπιστες πλατφόρμες από τις υπόλοιπες. Στο παρακάτω άρθρο θα βρεις χρήσιμες πληροφορίες και συμβουλές για να κάνεις την καλύτερη επιλογή και να απολαύσεις το παιχνίδι με ασφάλεια και διασκέδαση.

  82. Γεια χαρά σε όλους! Εδώ είμαστε πάλι, η ομάδα των ειδικών, για να βουτήξουμε σε ένα θέμα που καίει πολλούς παίκτες στην Ελλάδα: ποιές ξένες στοιχηματικές εταιρίες δέχονται τους παίκτες από την χώρα μας ελεύθερα, χωρίς VPN και γρήγορες πληρωμές; Έχουμε περάσει ώρες ατελείωτες δοκιμάζοντας διάφορες πλατφόρμες τζόγου, διαβάζοντας ψιλά γράμματα και μιλώντας με ομάδα υποστήριξης, για να σας δώσουμε την ξεκάθαρη εικόνα για το τι παίζει σε αυτές τις πλατφόρμες πραγματικά.

  87. Great write-up, I am a big believer in placing comments on sites to inform the blog writers know that they’ve added something advantageous to the world wide web!

  88. Ten ranking prezentuje wyłącznie sprawdzone i legalne kasyna online Polska 2025, które oferują bezpieczną grę, ekskluzywne bonusy i uczciwe warunki. Znajdziesz tu szczegółowe analizy, aby świadomie wybrać najlepszą platformę dla siebie. Poniżej znajdziesz pełne opisy operatorów z naszego rankingu. Wstaw własne grafiki — obrazy wczytują się leniwie i zachowują naturalne proporcje (bez kadrowania).

  89. Pretty impressive article. I just stumbled upon your site and wanted to say that I have really enjoyed reading your opinions. Any way I’ll be coming back and I hope you post again soon.

  90. This information is very important and you’ll need to know this when you constructor your own photo voltaic panel.

  92. of course like your web-site however you have to check the spelling on several of your posts. Many of them are rife with spelling problems and I find it very troublesome to tell the reality then again I will surely come back again.

  93. Thank you, I have just been searching for information about this topic for ages and yours is the greatest I’ve discovered till now. But, what about the conclusion? Are you sure about the source?

  94. Spot on with this write-up, I actually assume this website needs far more consideration. I will in all probability be once more to learn rather more, thanks for that info.

  105. This blog post is excellent, probably because of how well the subject was developed. I like some of the comments too though I could prefer we all stay on the subject in order add value to the subject!

  109. Thanks pertaining to discussing the following superb written content on your site. I ran into it on the search engines. I will check back again if you publish extra aricles.

  111. I’ve been surfing online more than 3 hours today, yet I never found any interesting article like yours. It’s pretty worth enough for me. In my view, if all web owners and bloggers made good content as you did, the net will be much more useful than ever before.

  112. I concur with your conclusions and will eagerly look forward to your future updates. The usefulness and significance is overwhelming and has been invaluable to me!

  115. These kind of posts are always inspiring and I prefer to read quality content so I happy to find many good point here in the post. writing is simply wonderful! thank you for the post

  122. Its like you read my mind! You seem to know a lot about this, like you wrote the book in it or something. I think that you can do with some pics to drive the message home a bit, but other than that, this is wonderful blog. A great read. I’ll certainly be back.

  123. Hello this is a wonderful write-up. I’m going to e mail this to my friends. I came on this while searching on yahoo I’ll be sure to come back. thanks for sharing.

  124. I have to say this post was certainly informative and contains useful content for enthusiastic visitors. I will definitely bookmark this website for future reference and further viewing. cheers a bunch for sharing this with us!

  126. Hello there, just became aware of your blog through Google, and found that it is truly informative. I am going to watch out for brussels. I will appreciate if you continue this in future. Lots of people will be benefited from your writing. Cheers!

  130. That’s some inspirational stuff. Never knew that opinions might be this varied. Thanks for all the enthusiasm to supply such helpful information here.

  132. fantastic post, very informative. I wonder why more of the ther experts in the field do not break it down like this. You should continue your writing. I am confident, you have a great readers’ base already!

  133. I wrote down your blog in my bookmark. I hope that it somehow did not fall and continues to be a great place for reading texts.

  137. Hello there I am so delighted I found your weblog, I really found you by mistake, while I was searching on Google for something else, Anyhow I am here now and would just like to say cheers for a remarkable post and a all round exciting blog (I also love the theme/design), I don’t have time to browse it all at the moment but I have book-marked it and also included your RSS feeds, so when I have time I will be back to read a lot more, Please do keep up the superb work.

Bir yanıt yazın

E-posta adresiniz yayınlanmayacak. Gerekli alanlar * ile işaretlenmişlerdir