HÂFIZ FAHRİ KANEL’İN HATIRLATTIKLARI

10 Mart 2017 Fırat Makaleler 82

HÂFIZ FAHRİ KANEL’İN HATIRLATTIKLARI

Prof. Dr. Mehmet Demirci

Mûsıkî, sesler arasındaki âhengi yakalayan bir güzelliğin aracıdır. Notalar sâbittir, onların çeşitli şekillerde tanzîmi ve o sırada uyum güzelliğini bulabilmek bir hünerdir. Bunu duyan ve duyuran bestekârdır; onun işi, bir bakıma kesrette vahdeti görmek ve göstermektir.

Müziğin her türü bir duygu terennümüdür. Tasavvuf mûsıkîsinin yeri ise bir başkadır. İnsanı ötelere, ulvî dünyâlara alıp götürür. Dinî mûsıkîmiz sâde fakat etkilidir. İyi icrâ edilen yanık bir ilâhi, korodan dinlenen bir tekbir, bir salât-ı ümmiye insanı âdetâ kanatlandırır. Çokluktaki birliği somutlaştırır. Yahya Kemal’e “Nice bin dalgalı tekbîr, oluyor tek bir ses” dedirtir.

Duyguları bizim mûsıkîmiz kadar derinlikle ifade eden, insanı kanatlandıran, yücelten bir başka mûsıkî var mıdır bilemiyorum!

MUSİKİ VE DİN

Bizim mûsıkîmiz dinle iç içedir. Klasik dönem bestekârlarımızın pek çoğu hâfızdır, câmi görevlisidir, imamdır, müezzindir. Osmanlı sarayında imamlık ve müezzinlik devlet protokolünde önemli mevkîlerdir. Bu görevlerde bulunanlar devrin en iyi mûsıkî üstatlarıdır. Son dönem bestekârlarımızdan Rakım Elkutlu, 50 yıl İzmir Hisar Câmii imamlığında bulunmuştur. Onun hocası Tanbûrî Ali Efendi de sarayda müezzinlik ve imamlık yapmıştır. Bunlar aynı zamanda Kur’ân-ı Kerim tilâvetinde önde gelen kimselerdir.

Râkım Elkutlu (1868-1948) her şeyden önce bir din görevlisidir, Hisar Câmii imam-hatibidir, yani “Râkım Hoca”dır, bu hüviyetiyle tanınmaktadır. Aynı zamanda yüksek seviyede mûsikîyle meşgul olmaktadır, câmiden çıkıp mûsikî meclislerine gidebilmektedir.

Bu neyi gösterir? Dinle sanatın iç içe olduğunu gösterir. Din bütün toplumlarda güzel sanatların, özellikle mûsikînin temel kaynaklarından biridir. Din görevlisi olarak Râkım Elkutlu tek örnek değildir. Meşhur mûsikî adamlarımızdan Sâdettin Kaynak (1895-1961) da bir din görevlisidir. Selimiye ve Sultanahmet câmilerinde imam-hatiplik yapmıştır. Manisa müftüsü Alim Efendi (1875-1930) meşhur bestekârlarımızdan biridir. Sanat duygulara hitap eder. Dinde de duygu dünyâsının mühim yeri vardır.

İSTANBUL TAVRI

Bu silsilenin günümüzdeki temsilcilerinden biri Hâfız Fahri Kanel’dir. Kendisi Hasan Akkuş’un talebesidir ve İstanbul ağızıyla Kur’ân okur. Ne demek İstanbul ağzı?

İstanbul bizim medeniyetimizin merkezi, beşiği, gelişip boy attığı yerdir. En güzel Türkçe İstanbul Türkçesidir. Her şeyin en kalitelisi İstanbul’da bulunur. Bozulmazdan önceki devirlerde İstanbul zarâfetin, ince zevkin, güzelliğin merkezi idi.

Bunun Kur’ân tilâvetine de yansıması gayet tabiidir. Değerli hâfızların mûsıkî bilgisi olduğundan bu özelliklerini Kur’ân’ın vakarına uygun şekilde tilâvete de yansıttılar. Böylece sâde, zarif, vakur bir Kur’ân okuyuş tarzı ortaya çıktı. Hattâ İstanbul’da Üsküdar tavrı denen bir okuyuş tarzı bile doğdu.

Bu tavrın bir temsilcisi Yeraltı Caâmii imamı Şeyh’ül Kurrâ Merhum Ali Üsküdarlı İstanbul Yüksek İslam Enstitüsü’nde hocam oldu, kendisini sabah kadar dinleseniz bıkmazdınız, öylesine rahat bir okuyuş tarzı vardı.

TİLÂVETTE ARABESK

Milletimizin pek çok meziyeti yanında maalesef başkasına özenme gibi bir kötü huyu var. Her milletin müziği kendine aittir. Karşılıklı etkileşme, aslını dejenere edecek noktaya gelirse son derece zararlıdır. Bunun bir örneğini arabesk müzikte gördük. Bir zamanlar Mısır filmlerinin etkisiyle bizde arabesk modası başladı. Birçok kabiliyetli insanımız kendini bu furyaya kaptırdı. Türk mûsıkîsi bundan zarar gördü.

Bu konuda “efendim halk istiyor, halk seviyor” mârzereti geçerli olamaz. Halka neyi verirseniz onu alır. Sanatın ve sanatkârın bir görevi de halkın zevklerini geliştirmek ve inceltmektir. Halk seviyor diye ağlak, hüzünlü Arap melodileriyle mûsıkîmizin değer kaybına uğraması üzücüdür.

Arabesk tarzı maalesef Kur’an okuyuşumuzu da etkiledi. Hele son yıllarda televizyon ve ses kayıt cihazlarının yaygınlaşmasıyla hâfızlarımızda, Kahire ağzıyla ve Arap tarzı Kur’an okuma furyası aldı başını gidiyor.

Hâfız kardeşimizde Allah vergisi ses var. Bir parça mûsıkî eğitimi görse eski İtanbul ağzıyla okuyan hocalardan ders alsa ne kadar güzel Kur’an okuyacak. Ama hayır, o işin kolayına kaçıyor. Kulaktan dinlediği kadarıyla Arap tarzı Kur’an okumayı mârifet sayıyor. Pesten sonra ânîden tize çıkarak ses hüneri gösterdiğini sanıyor.

Oysa her taş yerinde ağırdır. Kahire radyosundan Kur’an dinlemekten hoşlanabiliriz, ama bizim onu taklit etmeye kalkmamız ve kendimize has okuma üslûbunu kaybetmemiz hiç hoş değil. Biz kendi geleneğimizi devam ettirmeliyiz. Böylece tek tipleşme önlenir. Çeşitlilik zenginliktir.

Maalesef gittikçe kendi Kur’an tilâveti tavrımızı kaybediyoruz. Cumhurbaşkanımız Tayyip Erdoğan’ın bazı Kur’an okuma kayıtları var. Bunlar youtube’da bulunabilir. Rahat dinlendirici ve huzur vericidir. Hazin olanı şu ki, Cumhurbaşkanlığı Külliyesine imam olarak seçtiği kişi, en koyu tarzda Arap ağzıyla Kur’an okumaktadır. Bu ne yaman çelişki!

TANIŞMAM

Bu mevzûlarda dertli olduğum için sözü biraz uzattım. Hâfız Fahri Kanel ile ilk defa nerede nasıl karşılaştığımı tam hatırlayamıyorum. Muhabbetimizin artmasına vesîle olan hâdise şudur:

90’lı yıllarda Birgi’de bir Kadir Gecesinde berâber olmuştuk. Birgi güzel bir beldemiz. İmam Birgivî’nin kabri önemli bir ziyâret yeri. Oraya çevreden pek çok ziyâretçi gelir. Özellikle kandil gecelerinde dolup taşar. Bu mekânla ilgili birçok halk inanışı oluşmuştur.

Ödemişli Çerkes İbrahim(Çiftçi) oraya ziyâretçilerin ihtiyâcını karşılamak üzere, çeşitli müştemilâtı olan bir mescid yaptırdı. Bu tesislerin açılışı bir Kadir Gecesine denk getirildi. Beni merhum neyzen Hâfız Arif Biçer çağırmıştı. Akşam buranın mescidinde ben kısa bir konuşma yaptım. Hüseyin Köroğlu’nun müezzinliğiyle Enderun usûlü terâvih kılındı. Hâfız Fahri Bey ve ekibi mevlid okudu. İlâhîler söylediler. Zevkli ve rûhâniyetli bir gece geçirdik.

O gün neler söylediğimi şimdi hatırlamıyorum. Konuşmadaki fikirlerim Hâfız Fahri Bey’in çok hoşuna gitmiş, bana teşekkür etti. Demek ki frekanslarımız tutmuş. Boşuna dememişler: “Ehl-i dil birbirini bilmemek insaf değil.” Daha sonra ortak tanıdıklarla hep selâm gönderdi. Karşılaşmalarımızda muhabbet tâzeledik.

BİRGİVÎ’NİN KADERİ

Yeri gelmişken İmam Birgivî hakkında eski bir tebliğimden bazı alıntılar yapacağım:

Birgivî, mûsikî ve semâ konusunda oldukça katı bir tavra sahiptir. Ona göre “tegannî” yani mûsıkî ile söyleme bütün dinlerde haramdır. Keza “lâhin” yani nağmeli okuyuş icmâ ile haramdır. Okuyuştaki ses ve nağme güzelliği için takdir hislerini belli etmek, hatip ve müezzinlerin nağmeli tarzdaki tasliye ve tardiyelerini dinlemek de doğru değildir.

Birgivî Mehmed Efendi (1523-1573) değerli bir din bilgini ve iyi niyetli bir kimse olmakla beraber, daha çok gündelik pratik konulara takılıp kalmıştır. Bid’at kabul ettiği bâzı dinî ve tasavvufî uygulamalara karşı çıkışında ve bu hususta benimsediği üslûpta isâbetli davrandığı söylenemez. Bunun sebebi, dînî ilimleri iyi bilmesine rağmen, yeterli sosyoloji ve târih kültürüne sahip olmamasıdır. Kâtip Çelebi (ö. 1659) nin ifâdesiyle “insanların örf ve âdetlerini tanımak için târih okumamış” olmasıdır.

Kâtip Çelebi şöyle der: “..teklîfi, örf ve âdete aykırı olduğundan hiç faydası olmayıp halkla başa çıkmadı. Sonra öğrencileri ve kendisine uyanların çoğu onun yolunu tuttular, bir kaç konuda ifrat ve tefrîte gittiler.” (bkz. Mîzânü’l-Hak)

Birgivî’nin halkla başa çıkamayışı asıl vefâtından sonra devam etmiş görünüyor. Onun Birgi’deki kabri ve çevresi, asırlardan beri önemli bir ziyâret yeridir. Akın akın gelen ziyâretçiler, kendisine büyük bir velîye duyulan saygıyla yaklaşmakta, ziyâret sırasında, tâlihin garip bir cilvesi olarak, Birgivî’nin hayâtı boyunca mücâdele ettiği bâzı davranış ve bid’atleri, yasaklamalara rağmen âdeta bir ibâdet huşûuyla tekrarlayıp durmaktadırlar. Bu sözlerimiz, yanlış hareketlerin tasvîbine değil, bir vâkıanın tesbîtine mâtuftur.

Bu konudaki isteklerinden sâdece biri onun arzusuna uygun şekilde devam etmiştir. Bu da kabrinin üstüne bir türbe yapılmamasıdır. Onun dışındaki her şey, katı görüşlerinin dışında cereyan etmektedir. Öyle ki kabri yakınındaki ağaçlar, bağlanan renk renk bezlerle doludur.

TAPDUK EMRE’DE KONSER

Fahri Kanel’in mûsıkîmize hizmeti ferdî planda kalmadı. Manisa Türk Tasavvuf Mûsıkîsi Mevlithanlar Derneği adıyla kurucusu olduğu çatı altında birçok hizmet verdi.

Kula’dan Manisa’ya doğru gelirken sağa bir yol sapar, Tapduk Emre türbesine ve Emre köyüne gider. Türbe önemli bir ziyâret yeridir. Her yıl çevre belediyeler ve sivil toplum kuruluşlarının katkısıyla, bu türbe çevresinde bir şölen düzenlenir. Bir gün önceden kazanlar kurulur, çuval çuval ekmek, kasa kasa ayran gelir. Binlerce kişiye yemek ikram edilir. Bir panayırı andıran bu günde, insanlar kaynaşır, târihi ve mâneviyatıyla bağları güçlenir. Tapduk Emre türbesinde duâlar okunur, yakındaki yeni yapılan câmide isteyen namazını kılar. Çeşitli etkinlikler düzenlenir.

2005 senesi 28 Ağustos günü burada yapılan faaliyette bulunmuştum. Orta yere kurulmuş büyük bir platformun üzerinde bir de tasavvuf mûsıkîsi konseri verildi. Şef Hâfız Fahri Kanel idi. O tonton gövdesiyle, vakur hareketlerle korosunu yönetti. Dinleyenlere mutlu ve duygulu dakikalar yaşattı. Misâfirle arasında o sırada TBMM Başkanı olan Manisa milletvekili Bülent Arınç da vardı.

Devlet-millet kaynaşmasını sağlayan bu tür faaliyetler, Anadolu ve Balkanlar’da birçok beldede bir yatır veya türbe çevresinde her sene aynı tarihlerde tekrarlanmakta böylece tarih, kültür ve iman bağlarının güçlenmesine katkı sağlanmaktadır.

Bu vesîleyle zarif, neşeli, bulunduğu yere pozitif enerji yayan ve güzellik katan Hâfız Fahri Kanel’e sağlıklı ve uzun ömürler diliyorum.

(Manisa’da Bir Gönül İnsanı Bursalı Hâfız Fahri Kanel, hazırlayanlar: Mustafa Yıldırım-Hayrettin Çoban, İzmir, 2017, s.98-104)

“HÂFIZ FAHRİ KANEL’İN HATIRLATTIKLARI” için 82 yanıt

  1. I thought it was going to be some boring old post, but I’m glad I visited. I will post a link to this site on my blog. I am sure my visitors will find that very useful.

  5. I was reading through some of your content on this internet site and I believe this web site is very informative ! Continue posting .

  8. HBet – Cổng giải trí trực tuyến hàng đầu, quy tụ hàng ngàn trò chơi cá cược thể thao, casino, slot game và bắn cá đổi thưởng. Giao diện mượt mà, bảo mật tuyệt …

  12. Hi there! I just wanted to ask if you ever have any trouble with hackers? My last blog (wordpress) was hacked and I ended up losing several weeks of hard work due to no back up. Do you have any solutions to protect against hackers?

  22. This has to be one of my favorite posts! And on top of thats its also very helpful topic for newbies. thank a lot for the information!

  24. A wholly agreeable point of view, I think primarily based on my own experience with this that your points are well made, and your analysis on target.

  26. Thanks for another great post. Where else may anybody get that type of info in such an ideal way of writing? I have a presentation next week, and I’m at the search for such information.

  27. If you are looking to post free classifieds in India online, we highly recommend Xpdea Classifieds. Xpdea is India’s leading free online ads posting site.

  28. If you are looking to post free classifieds in India online, we highly recommend Xpdea Classifieds. Xpdea is India’s leading free online ads posting site.

  29. If you are looking to post free classifieds in India online, we highly recommend Xpdea Classifieds. Xpdea is India’s leading free online ads posting site.

  30. If you are looking to post free classifieds in India online, we highly recommend Xpdea Classifieds. Xpdea is India’s leading free online ads posting site.

  31. Τα online καζίνο αποτελούν σήμερα μια από τις πιο δημοφιλείς μορφές ψυχαγωγίας στην Ελλάδα. Η αγάπη των Ελλήνων παικτών για αυτή τη μορφή διασκέδασης μεγαλώνει συνεχώς, και μαζί με αυτή την αύξηση, πολλαπλασιάζονται και οι επιλογές σε διαδικτυακά καζίνο. Αν θέλεις να βρεις τα καλύτερα και πιο ασφαλή καζίνο για να παίξεις, είναι σημαντικό να ξέρεις πώς να ξεχωρίζεις τις αξιόπιστες πλατφόρμες από τις υπόλοιπες. Στο παρακάτω άρθρο θα βρεις χρήσιμες πληροφορίες και συμβουλές για να κάνεις την καλύτερη επιλογή και να απολαύσεις το παιχνίδι με ασφάλεια και διασκέδαση.

  33. Thanks for sharing the information. I found the information very useful. That’s a awesome story you posted. I will come back to scan some more.

  34. whoah this weblog is great i really like studying your articles. Stay up the great work! You already know, lots of persons are looking round for this information, you can aid them greatly.

  36. The post is absolutely fantastic! Lots of great info and inspiration, both of which we all need! Also like to admire the time and effort you put into your website and detailed info you offer! I will bookmark your website!

  37. It’s the best time to make some plans for the future and it is time to be happy. I’ve read this post and if I could I wish to suggest you some interesting things or tips. Maybe you can write next articles referring to this article. I wish to read even more things about it!

  38. Excellent read, I just passed this onto a colleague who was doing a little research on that. And he actually bought me lunch because I found it for him smile So let me rephrase that.|

  39. Hello there I am so delighted I found your weblog, I really found you by mistake, while I was searching on Google for something else, Anyhow I am here now and would just like to say cheers for a remarkable post and a all round exciting blog (I also love the theme/design), I don’t have time to browse it all at the moment but I have book-marked it and also included your RSS feeds, so when I have time I will be back to read a lot more, Please do keep up the superb work.

  44. I found your blog through google and I must say, this is probably one of the best well prepared articles I have come across in a long time. I have bookmarked your site for more posts.

  45. I feel that is among the so much significant info for me. And i am satisfied studying your article. However should commentary on some basic issues, The site style is ideal, the articles is in reality excellent : D. Excellent activity, cheers

  47. That is really fascinating, You’re an excessively skilled blogger. I’ve joined your rss feed and look forward to in the hunt for extra of your magnificent post. Additionally, I’ve shared your website in my social networks!

  48. you’re in reality a just right webmaster. The web site loading velocity is incredible. It sort of feels that you’re doing any distinctive trick. In addition, The contents are masterpiece. you’ve performed a great process on this topic!

  49. I just sent this post to a bunch of my friends as I agree with most of what you’re saying here and the way you’ve presented it is awesome.

  52. This is valuable stuff.In my opinion, if all website owners and bloggers developed their content they way you have, the internet will be a lot more useful than ever before.

  56. I think it is a nice point of view. I most often meet people who rather say what they suppose others want to hear. Good and well written! I will come back to your site for sure!

  61. Greetings! This is my first visit to your blog! We are a collection of volunteers and starting a new initiative in a community in the same niche. Your blog provided us beneficial information. You have done a wonderful job!

  63. Hello, I think your blog might be having browser compatibility issues. When I look at your website in Chrome, it looks fine but when opening in Internet Explorer, it has some overlapping. I just wanted to give you a quick heads up! Other than that, awesome blog!

  64. I think that may be an interesting element, it made me assume a bit. Thanks for sparking my considering cap. On occasion I get so much in a rut that I simply really feel like a record.

  66. I like the helpful information you provide in your articles. I’ll bookmark your blog and check again here frequently. I am quite certain I’ll learn many new stuff right here! Best of luck for the next!

  69. My brother suggested I might like this web site. He was entirely right. This post actually made my day. You can not imagine simply how much time I had spent for this info! Thanks!

  71. Can I just say what a relief to seek out someone who actually knows what theyre speaking about on the internet. You positively know find out how to bring a problem to mild and make it important. Extra individuals have to read this and perceive this side of the story. I cant believe youre not more in style because you positively have the gift.

  73. Nice read, I just passed this onto a colleague who was doing some research on that. And he just bought me lunch as I found it for him smile Therefore let me rephrase that: Thank you for lunch!

  76. Thanks for another great post. Where else may anybody get that type of info in such an ideal way of writing? I have a presentation next week, and I’m at the search for such information.

  77. I was suggested this website by my cousin. I am not sure whether this post is written by him as no one else know such detailed about my difficulty. You are wonderful! Thanks!

Bir yanıt yazın

E-posta adresiniz yayınlanmayacak. Gerekli alanlar * ile işaretlenmişlerdir